system czasu pracy – jaki rodzaj wybrać?

Bardzo istotnym zadaniem wszystkich pracodawców jest m.in. wybór odpowiedniego systemu czasu pracy. Pod tym względem istnieje aż siedem opcji. Jakie są systemy czasu pracy i czym charakteryzuje się każdy z nich?

System czasu pracy wyznacza swego rodzaju normy i ramy dotyczące okresu, w którym podwładny jest do dyspozycji pracodawcy w firmie lub innym miejscu, w którym wypełnia swoje obowiązki zawodowe. Tym samym pokazuje on, ile godzin w ciągu dnia oraz tygodnia może pracować dana osoba w przyjętym okresie rozliczeniowym. Istnieją przy tym różnorodne systemy czasu pracy. Warto poznać cechy każdego z nich.

czym wyróżnia się podstawowy system czasu pracy?

Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest podstawowy system czasu pracy. Jego zasady są znane większości osób. Zgodnie z jego ustaleniami czas wykonywania obowiązków zawodowych przez pracownika może wynosić maksymalnie 8 godzin w ciągu doby i średnio 40 godzin w przeciętnym tygodniu, który ma pięć dni. Co ważne, w tym przypadku okres rozliczeniowy nie może trwać dłużej niż 4 miesiące. Warto również podkreślić, że system podstawowego czasu pracy dopuszcza nadgodziny – można ich wypracować maksymalnie 8 tygodniowo. Tym samym pracy w skali tygodnia nie powinien wynosić więcej niż 48 godzin.

równoważny system czasu pracy i jego charakterystyka

Dość popularnym rozwiązaniem jest także równoważny system czasu pracy. Można go wprowadzić wtedy, gdy uzasadnia to rodzaj lub organizacja wykonywania obowiązków zawodowych. W ten sposób może więc pracować, np. maszynista czy pracownik produkcji.

W ramach systemu równoważnego dochodzi do wydłużenia wymiaru czasu pracy w ciągu doby do maksymalnie 12 godzin. Obowiązuje wówczas okres rozliczeniowy wynoszący nie więcej niż 1 miesiąc (w szczególnych przypadkach może wynosić 3 miesiące, a przy obowiązkach uwarunkowanych porami roku lub warunkami atmosferycznymi – 4 miesiące).

System równoważny czasu pracy zakłada przy tym, że przedłużony wymiar wykonywania obowiązków danej doby musi zostać zrównoważony poprzez dni wolne lub skrócenie pracy w niektórych dniach. Muszą też zostać zachowane odpowiednie okresy odpoczynku. W systemie równoważnego czasu pracy wciąż obowiązuje też przeciętna tygodniowa norma pracy, wynosząca średnio 40 godzin.

Warto również pamiętać, że równoważny system czasu pracy pozwala niekiedy na wydłużenie czasu wykonywania obowiązków do 16 godzin na dobę. Dotyczy to dozoru urządzeń. Z kolei w przypadku pracowników służb ratowniczych oraz straży pożarnej, a także przy pracy związanej z pilnowaniem mienia lub ochronie ludzi, możliwe jest przedłużenie dobowej normy do 24 godzin.

czym jest zadaniowy czas pracy?

Ciekawym rozwiązaniem jest zadaniowy system pracy. Można go jednak wprowadzić wyłącznie wtedy, gdy motywowane jest to charakterem, organizacją oraz miejscem wypełniania obowiązków. Zadaniowy czas pracy często dotyczy, np. pracowników IT czy przedstawicieli handlowych. Daje on podwładnym dużą swobodę i elastyczność.

Istotą systemu zadaniowego jest to, że pracodawca ustala z podwładnym czas, który jest potrzebny do wypełnienia zleconych obowiązków. Uwzględnia się przy tym wymiar pracy, który wynika z ogólnych norm. Tym samym obowiązki powinny być tak dobrane, aby ich wykonanie było osiągalne w czasie 8 godzin dziennie i 40 tygodniowo w przeciętnie pięciotygodniowym tygodniu.

na czym polega system przerywanego czasu pracy?

Kolejna opcja to przerywany system czasu pracy, który również powinien być uargumentowany typem lub organizacją pracy. Takie rozwiązanie dopuszcza wprowadzenie do rozkładu pracy jednej, dobowej przerwy, która trwa maksymalnie 5 godzin. Nie jest ona wliczana do czasu pracy. Mimo to pracownik może otrzymać za nią wynagrodzenie. Co ważne, system przerywanego czasu pracy można wprowadzić za pośrednictwem układu zbiorowego. Prawo do ustalenia go na podstawie umowy o pracę mają tylko osoby fizyczne, które prowadzą działalność z obszaru rolnictwa i hodowli.

co to jest praca w ruchu ciągłym?

Nietypowy system czasu pracy to praca w ruchu ciągłym. Dotyczy ona wyłącznie osób wykonujących obowiązki, których nie można przerwać ze względu na potrzebę zaspokojenia potrzeb ludności lub rodzaj stosowanej technologii produkcji. Wówczas dopuszcza się wydłużenie czasu pracy do 43 godzin w przeciętnym tygodniu. Obowiązuje wtedy okres rozliczeniowy wynoszący maksymalnie 4 tygodnie. Co więcej, w niektórych tygodniach można wyznaczyć dzień, podczas którego dobowy czas pracy jest wydłużony do 12 godzin.

weekendowy system czasu pracy

Jeżeli pracownik o to zawnioskuje, można wprowadzić system pracy weekendowej. Wówczas podwładny wykonuje obowiązki zawodowe tylko w określone dni, mianowicie w piątki, soboty, niedziele oraz święta. Można wtedy wydłużyć dobowy wymiar jego pracy do maksymalnie 12 godzin w okresie rozliczeniowym trwającym nie dłużej niż 1 miesiąc. Na weekendowy system czasu pracy decydują się, np. barmani, kasjerzy kinowi itp.

system skróconego tygodnia pracy

Pracownik ma także prawo zawnioskować o system skróconego tygodnia pracy. W takiej sytuacji dopuszcza się wypełnianie obowiązków zawodowych przez mniej niż 5 dni tygodniowo. Równocześnie przedłuża się dobowy wymiar pracy, jednak maksymalnie do 12 godzin. Okres rozliczeniowy nie powinien wówczas przekraczać 1 miesiąca. Ten system czasu pracy może spodobać się, np. kurierom.