dynamika rynku pracy vuca – jak działać, żeby przetrwać?

Polski rynek pracy stoi obecnie przed wieloma wyzwaniami. Deficyt pracowników i presja płacowa to główne problemy, z którymi na co dzień zmaga się wiele przedsiębiorstw. Dodatkowo czasochłonne i często problematyczne rekrutacje mogą utrudniać zachowanie równowagi i ciągłości na dynamicznym rynku pracy. Powód? Brak rąk do pracy. Model VUCA, w akronimie, którego ukryte są: zmienność, niepewność, złożoność i niejednoznaczność to rzeczywistość, w której obecnie muszą odnaleźć się przedsiębiorstwa.

otoczenie vuca

Termin ten został stworzony przez amerykańską armię, w celu naświetlenia problemów i rzeczywistości funkcjonowania podczas kryzysowych sytuacji czy wojny. W takich momentach planowanie długofalowe jest niemożliwe, dlatego utworzono pewien model obserwacji otaczającego świata, co pozwala w napiętej sytuacji działać na zasadzie akcji – reakcji. Świat VUCA to: 

• VOLATILITY - zmienność;
• UNCERTAINTY - niepewność;
• COMPLEXITY - złożoność;
• AMBIGUILTY - niejednoznaczność.

Pojęcie to od kilku lat z powodzeniem wykorzystywane jest nie tylko w rozpatrywaniu problemów politycznych, ale również w biznesie. 

Wspomniane wyżej elementy prezentują kontekst, wobec którego przedsiębiorstwa powinny oceniać obecny i przyszły model funkcjonowania, wprowadzane strategie oraz politykę organizacji. Dzięki ocenie VUCA organizacje wyostrzają zdolność patrzenia w przyszłość oraz umiejętności do zarządzania własną firmą. Rozpatrywanie tego modelu pomaga kształtować predyspozycje organizacji do:

• przewidywania problemów, z którymi mogą spotkać się w przyszłości;
• zrozumienia tych problemów i wynikających z nich konsekwencji;
• analizy współzależności zmiennych;
• przygotowania się do nowych realiów i wyzwań;
• interpretowania oraz wykorzystywania istniejących już możliwości oraz wprowadzania nowych rozwiązań. 

Obecny rynek pracy spełnia wszystkie kryteria rzeczywistości VUCA. Jednym z przykładów jest spowodowana pandemią praca zdalna. Dla znacznej większości pracowników to nowość, względem której musieli dostosować przede wszystkim swoje otoczenie (np. możliwość łączności video podczas firmowych spotkań online).

pobierz nasz przewodnik: zdobywanie, przekwalifikowanie i rozwijanie posiadanych umiejętności: niezbędne składnikiprzyszłego sukcesu.

co wpływa na dynamiczny rynek pracy?

Transformacja cyfrowa od kilku lat stanowi dla przedsiębiorstw kluczowe zagadnienie. Innowacyjne technologie są w stanie znacząco obniżyć koszty, poprawić wydajność, usprawnić działalność operacyjną, zwiększyć bezpieczeństwo oraz poprawić wyniki firmy. Z powodu obecnej sytuacji pandemicznej i zmiany nawyków konsumentów, cyfryzacja powinna stanowić jeden z najważniejszych priorytetów strategicznych dla przedsiębiorstw. Pocieszające może być to, że według badania Randstad Monitor Rynku Pracy, aż 79% pracowników uważa, że ma dostęp do sprzętu i technologii potrzebnych do dostosowania się do cyfryzacji. Wydaje się jednak, że pracodawcy mogliby położyć większy nacisk na szkolenia pracowników, jako że 40% z nich ma problemy z nabyciem nowych umiejętności potrzebnych do wdrożenia zmian.

Dodatkowymi wyzwaniami są pojawiające się zmienne, tj. rosnąca inflacja czy reforma Polskiego Ładu. Poza tym podwyżki w 2021 roku nie zahamowały malejącej satysfakcji Polaków z aktualnego wynagrodzenia, a presja płacowa utrzymuje się – wynika z 44. edycji badania „Monitor Rynku Pracy” przeprowadzonego przez Instytut Badawczy Randstad i Instytut Badań Pollster. Dane pokazują, że ponad połowa pracowników nie otrzymała podwyżek w zeszłym roku, a jedna czwarta jest niezadowolona ze swoich wynagrodzeń. Spośród tych, którzy dostali wyższe pensje, 41% uważa, że wzrost był mniejszy niż się spodziewali. Jednocześnie połowa ankietowanych spodziewa się podwyżek w tym roku. 

O ile bezrobocie spada (według danych GUS w styczniu 2021 stopa bezrobocia wynosiła 6,5 a w grudniu 2021 już tylko 5,4%), to nakłada się na to inne wyzwanie – w każdej z kluczowych gałęzi polskiej gospodarki pracodawcy mówią o trudnościach z pozyskiwaniem kandydatów. Z aktualnej – 44. edycji badania Plany Pracodawców wynika, że po raz pierwszy od dwóch lat około 1/3 firm biorących udział w ankiecie planuje nowe rekrutacje. Aż 40 procent firm z sektorów transportu i logistyki oraz przemysłu wskazuje, że będzie poszukiwać nowych osób do pracy. Kolejne sektory w zestawieniu to: przedsiębiorstwa budowlane oraz firmy zajmujące się nowoczesnymi usługami dla biznesu.

wyzwania VUCA

Wzrosła rotacja pracowników na rynku pracy – 22% pracowników zmieniło miejsce zatrudnienia w ubiegłym półroczu (wzrost o 3 punkty proc.). Nieznacznie wzrósł też odsetek osób aktywnie poszukujących nowej pracy lub rozglądających się za ofertami – z 54 do 57%. Warto nadmienić, że najczęstszym powodem dla blisko połowy badanych jest chęć rozwoju zawodowego. Jednocześnie niewiele ponad 15% badanych awansowało w ostatnim czasie u obecnego pracodawcy. Jest to zjawisko niepokojące, zwłaszcza w zestawieniu z niewielką liczbą pracowników mogących podjąć zatrudnienie od razu. W badaniu Monitor Rynku Pracy notuje się rosnące przeświadczenie o dostępności ofert pracy, ale jednocześnie malejące przekonanie wśród ankietowanych, że to oferty rozwojowe, lepsze od obecnego zatrudnienia. Dlatego pracodawcy właśnie na aspekt samorozwoju powinni kłaść nacisk. W poprzednim roku głównym problemem dla firm było zachęcenie potencjalnych pracowników do zmiany pracy, a obecnie takim aspektem jest ich utrzymanie. Pracownicy, którzy mają poczucie, że firma docenia ich wkład w sukces pracodawcy, a sama firma daje im możliwość rozwoju poprzez szkolenia a także zapewnienie, np. ubezpieczenia na życie czy wypadek utraty pracy - będą wiązali się silniej z dotychczasowym miejscem zatrudnienia.

Jakie jeszcze wyzwania stawia pracodawcom dynamiczny rynek VUCA? Między innymi:

• rotacja pracowników z zespołach i wynikające z tego koszty – problemem jest konieczność rekrutacji nowych osób oraz potencjalne braki kadrowe;
• niedopasowanie kompetencyjne: nie ma dostępnych ludzi o odpowiednich kwalifikacjach, co powoduje, że brakuje rąk do pracy i przekłada się na konieczność doszkalania obecnej kadry;
• konkurencja o pracowników – choć presja płacowa stale rośnie (w 2021 roku podwyżki dostało jedynie 45% pracowników, a przed pandemią ten odsetek sięgał 54%), to należy zwrócić uwagę, że to rozwój zawodowy jest obecnie najważniejszą przyczyną zmiany pracy.

jak przetrwać na zmieniającym się rynku pracy?

Technologie, cyfryzacja, rozwiązania mobilne – wszystkie te zjawiska zmieniają sposób w jaki funkcjonuje firma. Nowe stanowiska pracy, specjalizacje czy przeobrażenia obecnych miejsc pracy stanowią poważne rekrutacyjne wyzwanie. Jak działać pojawiają się zupełnie nowe stanowiska i specjalizacje, a inne przechodzą głębokie przeobrażenia obecnych miejsc pracy. Jak można wspomóc działanie swojej organizacji w kontekście wyzwań rekrutacyjnych?

Firmy (zwłaszcza te, które nie są w stanie zagwarantować wysokiego wynagrodzenia bądź podwyżki) powinny zadbać przede wszystkim o docenienie zaangażowania, dobrą atmosferę w pracy czy jasno i konkretnie określone cele i zadania w firmie (badanie Training Partners pod nazwą Polska mapa motywacji). Poza tym ważna jest:

• pewność zatrudnienia;
• delegowanie zadań, w których pracownik może pełniej wykorzystać swoją wiedzę;
• podnoszenie kwalifikacji, np. poprzez szkolenia;
• rozszerzenie kompetencji (decyzyjności); 
• umożliwianie udziału w planowaniu celów i zadań (nienarzucanie ich przez przełożonych);
• jasno wytyczoną ścieżkę kariery;
• pakiet świadczeń socjalnych;
• zapraszanie pracownika do udziału w podejmowaniu decyzji;
• elastyczny czas pracy.

Zdobywanie nowych umiejętności i podnoszenie kwalifikacji będzie miało kluczowe znaczenie w nadchodzących latach, w miarę jak firmy będą również przygotowywać swoje zespoły na wyzwania i możliwości, jakie przyniesie przyszłość. Zdobywanie nowych umiejętności i przekierowanie do innych zadań umożliwia przedsiębiorstwom utrzymanie wydajnej, produktywnej załogi, a jednocześnie pomaga poszczególnym osobom rozbudowywać swoje kompetencje i utrzymać zatrudnienie.