równość i jawność wynagrodzeń w polskich firmach. co warto wiedzieć o nowych przepisach, oczekiwaniach pracowników i wyzwaniach pracodawców?

W wielu branżach konkurencja o najlepszych pracowników od lat nie słabnie. A to wymaga od pracodawców podwojenia starań rekrutacyjnych i nie tylko precyzyjnego dotarcia z ofertą do talentów, ale przede wszystkim zainteresowania ich nią i zachęcenia do rozmów o zatrudnieniu. Jest to szczególnie widoczne w gałęziach technologicznych. Właśnie dlatego jednym z najważniejszych czynników, które decydują dziś o tym, czy utalentowani specjaliści decydują się przystąpić do procesu rekrutacyjnego, jest nie tylko konkurencyjna stawka, ale coraz częściej również otwartość pracodawcy w kwestii wynagrodzenia oraz zapewnienie sprawiedliwej płacy za taką samą pracę i kwalifikacje – bez względu na płeć, wiek i inne osobiste cechy kandydatów.

Jednak nie tylko branże, które zmagają się z trudnościami w pozyskaniu pracowników, muszą trzymać w tej kwestii rękę na pulsie. Już niebawem wszystkie państwa należące do Unii Europejskiej będą zobowiązane do wprowadzenia przepisów przeciwdziałających luce płacowej ze względu na płeć – a w ich wyniku docelowo niemal każda firma zatrudniająca co najmniej 100 pracowników będzie musiała raportować poziom wynagrodzeń, monitorować różnicę płacową między kobietami a mężczyznami i zapewnić kandydatom jawność stawek podczas rekrutacji. Co warto wiedzieć już dziś, by przygotować się na tę zmianę? Co o kwestii równości płac mówią pracownicy? I jak skutecznie zadbać o sprawiedliwą i transparentną politykę wynagrodzeń? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w artykule.

co czeka pracodawców?

Gdy zajrzymy do polskiego Kodeksu pracy, szybko zdamy sobie sprawę, że aktualne przepisy są na tyle ogólne, że właściwie nie nakładają dziś na pracodawców obowiązku ujawniania wysokości wynagrodzeń. Wprowadzają  jednak jasny zakaz dyskryminacji płacowej i gwarantują pracownikom równe wynagrodzenie (stałe, zmienne, świadczenia rzeczowe) za taką samą pracę niezależnie od płci, wieku czy innych cech osobistych. Już w 2026 roku możemy jednak spodziewać się niemałej rewolucji dotyczącej przejrzystości i transparentności wynagrodzeń oferowanych pracownikom.

Za tą rewolucją stoi nowe unijne prawo – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/970, która weszła w życie 6 czerwca 2023 r. Jej celem jest zwiększenie transparentności informacji o wynagrodzeniach i likwidacja tzw. luki płacowej ze względu na płeć. Nowe prawo ma też ułatwić pracownikom dochodzenie roszczeń z tytułu dyskryminacji płacowej. Państwa członkowskie mają 3 lata na wprowadzenie zapisów dyrektywy do swoich porządków prawnych.

W skrócie oznacza to, że prawdopodobnie od 2026 roku w Polsce:

• Kandydaci do pracy będą mieli prawo do otrzymania od przyszłego pracodawcy informacji o początkowym poziomie wynagrodzenia lub przedziale wynagrodzenia przewidzianego na stanowisku, na które aplikują. Taka informacja będzie znajdować się np. w ogłoszeniu o pracę.
• Pracodawcy będą musieli określić, jakie różnice w wynagrodzeniach będą dopuszczalne w ich firmach. Różnice te będą musiały być oparte na obiektywnych kryteriach, które nie faworyzują żadnej płci. Każda różnica wynosząca co najmniej 5%, która nie będzie uzasadniona obiektywnymi i sprawiedliwymi kryteriami, będzie obligowała pracodawców do podjęcia środków zaradczych wspólnie z przedstawicielami pracowników. 
• Pracodawcy zatrudniający co najmniej 250 pracowników, a docelowo także pracodawcy mniejsi, zatrudniający ponad 100 osób, będą musieli składać sprawozdania na temat tego, jak duża jest luka płacowa ze względu na płeć w ich firmach.

pracownicy oczekują sprawiedliwych płac i większej transparentności

Atrakcyjne wynagrodzenie od lat pozostaje jednym z najważniejszych czynników wpływających na atrakcyjność pracodawców w oczach kandydatów – w tegorocznej edycji badania Randstad Employer Brand Research ponownie znalazło się na pierwszym miejscu w rankingu elementów, których pracownicy oczekują najbardziej (73%). Między innymi dlatego kwestia otrzymywania sprawiedliwego i adekwatnego wynagrodzenia jest dziś coraz bardziej liczącym się elementem procesów rekrutacyjnych oraz celem zainteresowania unijnych regulatorów.

W tym samym badaniu spytaliśmy naszych respondentów o równość w ich miejscu pracy. Okazuje się, że ponad połowa z nich uważa, że ich pracodawca nie postępuje uczciwie w kwestii nagradzania pracowników, możliwości rozwoju, a także równości płac. Z kolei wg 55. Monitora Rynku Pracy Randstad co trzeci pracownik jest zdania, że w jego miejscu pracy pracownicy nie są wynagradzani sprawiedliwie, a co czwarty zatrudniony z pokolenia Z uważa system wynagrodzeń w swojej firmie za zbyt skomplikowany i niejasny.

Jednym z rozwiązań, które mogą znacznie zmniejszyć niezadowolenie pracowników wyrażane w badaniach, jest transparentna i sprawiedliwa polityka wynagrodzeń. Również o to rozwiązanie zapytaliśmy w 55. Monitorze Rynku Pracy. Dowiedzieliśmy się, że dla ponad połowy pracowników jawność przedziałów wynagrodzeń na konkretnych stanowiskach jest dobrym wyjściem – są oni zdania, że to mogłoby pomóc zlikwidować niesprawiedliwe różnice płacowe. Nic więc dziwnego, że również ponad 80% z nich uważa, że wysokość wynagrodzeń powinna być ustalana wyłącznie na podstawie kwalifikacji i doświadczenia pracowników. To szczególnie ważna kwestia dla biorących udział w badaniu kobiet i osób powyżej 50. roku życia.

Wniosek? Pracownicy bardzo cenią sobie dziś transparentność i równość płac. Chcą mieć pewność, że są wynagradzani sprawiedliwie, na podstawie swoich kwalifikacji i bez względu na cechy osobiste. Ignorowanie tych oczekiwań może w dłuższej perspektywie prowadzić do większych problemów z motywacją pracowników, a także owocować pogłębiającymi się trudnościami z rekrutacją i zatrzymywaniem talentów w firmie.

jak zadbać o równość i transparentność wynagrodzeń w firmie?

Firmy, które będą w stanie zaoferować konkurencyjne i przejrzyste stawki będą miały większe szanse przyciągnąć i zatrzymać najlepsze talenty. Pamiętajmy bowiem, że transparentność w kwestii wynagrodzeń buduje zaufanie i pozytywny wizerunek pracodawcy na rynku. Właśnie dlatego przygotowaliśmy kilka wskazówek, w których zdradzamy, co można zrobić już dziś, by zacząć dbać o równość i transparentność firmy w kwestii wynagrodzeń. I znacznie wcześniej zacząć walkę o zaufanie pracowników:

• przeprowadź audyt wynagrodzeń. Już dziś sprawdź, czy w Twojej firmie występują nierówności płacowe. Możesz to zrobić własnym sumptem lub z pomocą wyspecjalizowanego w tym obszarze zespołu zewnętrznych specjalistów.
• przyjmij jasne kryteria wynagrodzeń. Określ przejrzyste i zrozumiałe dla wszystkich pracowników zasady ustalania wynagrodzeń i przyznawania premii.
• komunikuj się otwarcie w kwestii stawek podczas rekrutacji. Jeśli do tej pory w Twoich ogłoszeniach o pracę nie publikowałeś/aś widełek wynagrodzenia, zacznij testować to rozwiązanie i obserwuj wyniki.
• już dzisiaj rozpocznij przygotowania w kierunku wprowadzenia transparentnego systemu wynagradzania i ścieżek przyznawania podwyżek i awansów, zarówno w zakresie świadczeń pieniężnych, jak i rzeczowych, w oparciu o jasne, obiektywne i neutralne kryteria. Nie czekaj z tym, gdyż jak pokazują badania większość firm potrzebuje dużo czasu, aby zmienić nie tylko zasady formalne, ale i mentalność w zakresie jawności i transparentności wynagrodzeń.
• śledź rynkowe trendy dotyczące wysokości wynagrodzeń. Regularnie aktualizuj swoją wiedzę na temat standardów wynagrodzeń w Twojej branży – sprawdź, jakie stawki są obecnie oferowane na danych stanowiskach. Pomogą Ci w tym nasze coroczne raporty płacowe opracowywane przez ekspertów Randstad na podstawie oczekiwań finansowych kandydatów biorących udział w realizowanych przez nas procesach rekrutacyjnych.

bez równości i transparentności nie ma zaufania

Jak mogliśmy zaobserwować w naszych badaniach, równość i jawność wynagrodzeń to już nie tylko kwestia zgodności działań firmy ze zmieniającym się prawem pracy, ale przede wszystkim sposób na zyskanie zaufania zatrudnionych i budowania wizerunku pracodawcy słuchającego potrzeb pracowników. Pracodawcy, którzy rozumieją znaczenie tych wartości, znacznie łatwiej konkurują o talenty i cieszą się większą lojalnością już pozyskanych pracowników.

pobierz raport płacowy dla Twojej branży

Chcesz dowiedzieć się więcej o średnich stawkach wynagrodzeń w Twojej branży – tak, by łatwiej odpowiadać na oczekiwania pracowników i przygotować się na nadchodzące zmiany w przepisach? Sięgnij po najnowsze raporty płacowe dla Twojej branży przygotowane przez naszych ekspertów. Z ich pomocą zbudujesz atrakcyjną, zgodną z oczekiwaniami rynku i pracowników siatkę płac.