w jaki sposób sztuczna inteligencja zmienia polski rynek pracy?

Już niemal co trzeci pracownik w Polsce ma do czynienia w swojej codziennej pracy z robotami i sztuczną inteligencją – tak wynika z najnowszych danych 53. Monitora Rynku Pracy Randstad. Coraz większe upowszechnianie się rozwiązań z zakresu sztucznej inteligencji, robotyzacji i automatyzacji rodzi wśród organizacji i pracowników wiele pytań: Jak sztuczna inteligencja wpływa na obecny kształt polskiego rynku pracy? Czy obawy i niepokoje związane z rozwojem tego rodzaju rozwiązań są uzasadnione? I w jaki sposób pracownicy i pracodawcy mogą skutecznie przygotować się na skutki tej technologicznej rewolucji? Na wszystkie te pytania odpowiadamy w artykule.

czym jest sztuczna inteligencja?

Zanim jednak przejdziemy do perspektywy rynkowej, poznajmy bliżej bohaterkę naszego tekstu, czyli sztuczną inteligencję.

Sztuczna inteligencja (AI) to dziedzina informatyki, która skupia się na tworzeniu programów i systemów komputerowych zdolnych do wykonywania zadań, które zazwyczaj wymagają  udziału ludzkiej inteligencji. AI jest efektem ewolucji technologii komputerowych oraz matematycznych metod analizy danych.

Historia AI sięga lat 50. XX wieku, kiedy to po raz pierwszy zaczęto eksperymentować z algorytmami zdolnymi do rozwiązywania problemów matematycznych. I to właśnie wtedy pierwszy raz użyto terminu „sztuczna inteligencja”. Od tego czasu rozwiązaniami opartymi na AI zaczęło interesować się wielu naukowców i inżynierów.

Początkowe postępy w rozwoju sztucznej inteligencji były znacznie ograniczone ze względu na brak odpowiedniej mocy obliczeniowej stosowanych w tamtych czasach komputerów. Jednak w miarę upływu czasu, gdy technologie komputerowe rozwijały się, możliwości AI również się rozszerzały. I choć w latach 80. i 90. XX w. rozwój sztucznej inteligencji delikatnie wyhamował, był to jedynie chwilowy przestój w jej rozwoju.

Największy przełom nastąpił w ostatnich latach dzięki postępowi w dziedzinie uczenia maszynowego i rozwojowi sieci neuronowych. Te technologie umożliwiają komputerom analizę ogromnych ilości danych i uczenie się na ich podstawie, co przyczyniło się do znacznego rozwoju możliwości i popularności AI. 

zastosowanie sztucznej inteligencji

Obecnie AI jest coraz częściej obecna w codziennym życiu niemal każdego człowieka. Znalazła zastosowanie w wielu dziedzinach, takich jak m.in.:

• przetwarzanie języka naturalnego. AI jest używana do analizy i generowania tekstu. Stosuje się ją w tłumaczeniach maszynowych czy chatbotach obsługujących klientów online.
• rozpoznawanie obrazów. Systemy oparte na sztucznej inteligencji mogą samodzielnie generować obrazy, analizować je i rozpoznawać.
• motoryzacja. Sztuczna inteligencja jest kluczowym elementem rozwoju pojazdów autonomicznych. Algorytmy oparte na AI wykorzystuje się do analizy sygnałów z czujników i podejmowania decyzji na drodze.
• sektor finansowy. AI pomaga w analizie danych finansowych, ocenie ryzyka kredytowego i wykrywaniu oszustw.
• medycyna. AI jest stosowana w diagnostyce medycznej, do przewidywania epidemii, a także w badaniach klinicznych.
• przemysł rozrywkowy. Platformy streamingowe wykorzystują algorytmy AI do rekomendacji treści, dostosowując je do preferencji użytkowników. Ponadto AI jest używana do tworzenia efektów wizualnych w filmach i grach komputerowych.
• biznes. W biznesie AI znajduje zastosowanie w wielu obszarach. Pomaga m.in. w automatyzacji procesów, analizie danych, personalizacji obsługi klienta, optymalizacji łańcucha dostaw, prognozowaniu popytu, podejmowaniu lepszych decyzji biznesowych oraz w zarządzaniu relacjami z klientami.

z jakich rozwiązań z zakresu AI, robotyzacji i automatyzacji korzystają dziś polskie firmy?

Według respondentów badania KPMG i Microsoft, 15% firm korzysta obecnie z rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji, a 13% planuje wprowadzić je do końca 2023 roku. Narzędzia AI są najczęściej wykorzystywane w przedsiębiorstwach z sektora technologii informacyjnych, mediów i komunikacji oraz life science. A jakie konkretnie rozwiązania w tym obszarze obecne są w polskich organizacjach? 

Odpowiedź na to pytanie przynoszą dane 53. Monitora Rynku Pracy Randstad. Najwięcej, ponieważ blisko 40% polskich pracowników, którzy wzięli udział w naszym badaniu wskazuje, że w ich organizacjach obecne są już aplikacje generujące treści i grafiki. Nieco mniej powszechne (38%) są chatboty i automatyczne systemy obsługi klienta oraz aplikacje tłumaczące z języków obcych (35%). W co trzecim przedsiębiorstwie pracują roboty przemysłowe, a w niemal co czwartym – roboty sprzątające. Z danych World Robotics 2022 wiemy, że co drugi robot w polskich przedsiębiorstwach zajmuje się handlingiem, a co piąty – spawaniem. Wyraźnie rośnie także rola i znaczenie przemysłowych robotów współpracujących i robotów adaptacyjnych. 

Coraz bardziej powszechnymi rozwiązaniami w rodzimych firmach stają się ponadto pojazdy samojezdne, np. wózki magazynowe, a także automatyczne systemy marketingowe i kasy samoobsługowe.

jak sztuczna inteligencja wpływa na pracowników i rynek pracy?

Wzrost obecności rozwiązań z zakresu sztucznej inteligencji, automatyzacji i robotyzacji w firmach ma coraz większe znaczenie dla pracowników. Z naszych badań wynika, że ponad połowa z nich widzi w technologiach ułatwienie. Sztuczna inteligencja, automatyzacja i robotyzacja wspiera pracowników w niektórych działaniach, dzięki czemu wykonanie ich staje się łatwiejsze. Tego rodzaju obserwacje mają zwłaszcza pracownicy z sektora handlu detalicznego i hurtowego, hotelarstwa i gastronomii, reklamy i mediów.

Choć zastosowanie nowych technologii w codziennej pracy rodzi wiele nowych możliwości, takie rozwiązania budzą także wiele nowych obaw. Jak czytamy w 53. Monitorze Rynku Pracy Randstad, co piąty polski pracownik obawia się, że ze względu na rozwój rozwiązań z zakresu sztucznej inteligencji w przyszłości może mieć trudności z utrzymaniem lub znalezieniem pracy. Takiego scenariusza najbardziej obawiają się młodzi ludzie w wieku 18-29 lat, kobiety i mieszkańcy miast do 20 tys. mieszkańców. Pracownicy mogą jednak spać spokojnie. Jak wynika m.in. z badania EY, rozwój sztucznej inteligencji nie wpływa obecnie na plany pracownicze polskich firm. 59% przedsiębiorstw nie rozważa w związku z nim redukcji zatrudnienia.

w obliczu rozwoju sztucznej inteligencji warto dbać o rozwój kompetencji pracowników

Obawy związane z AI najczęściej mają swoje źródło w braku przygotowania do pracy z rozwiązaniami z zakresu sztucznej inteligencji, robotyzacji i automatyzacji. Jedynie 37% pracowników – przede wszystkim przedstawicieli pokolenia Z i millenialsów – stara się we własnym zakresie zdobywać wiedzę i umiejętności w tym zakresie. 66% respondentów 53. Monitora Rynku Pracy Randstad przyznaje, że nie ma wsparcia pracodawcy w przygotowaniu do pracy z robotami i AI. 

Efekty niedoboru kompetencji dobitnie pokazują wyniki najnowszego kwartalnego badania Randstad Workmonitor, dotyczące zapotrzebowania i podaży szkoleń skupionych na umiejętności obsługi narzędzi opierających się na generatywnej sztucznej inteligencji. Choć liczba ofert pracy wymagających od kandydatów znajomości rozwiązań AI wzrosła od marca 2023 r. o 2000%, to właśnie w tym obszarze widoczna jest największa rozbieżność pomiędzy oferowanymi a pożądanymi możliwościami nauki i rozwoju. 

Organizacje już dziś zmagają się z niedoborem pracowników posiadających odpowiednie wyszkolenie w zakresie pracy ze sztuczną inteligencją. A może być jeszcze gorzej. Według przygotowanego przez World Economic Forum raportu The Future of Jobs Report 2023, badającego globalny rozwój profesji i kompetencji, aż 44% umiejętności posiadanych przez dzisiejszych pracowników ulegnie zmianie w ciągu najbliższych pięciu lat. 

Do 2027 r. aż sześciu na dziesięciu pracowników będzie wymagało szkoleń podnoszących ich kwalifikacje.

Na rozwoju których umiejętności powinni dziś zatem skoncentrować się pracodawcy i pracownicy, by sprostać wymaganiom zmieniającej się rzeczywistości rynku pracy? 

Według najnowszych badań kompetencje związane z rozwojem AI, automatyzacji i robotyzacji, które w opinii wielu organizacji najszybciej zyskują dziś na znaczeniu, to: 

• myślenie analityczne,
• zdolność do myślenia kreatywnego,
• odporność na nieprzewidywalne skutki licznych zmian zachodzących w środowisku pracy i umiejętność elastycznego reagowania na nie,
• motywacja i samoświadomość,
• gotowość do ustawicznego uczenia się,
• znajomość technologii.

podsumowanie

Sztuczna inteligencja wkracza do wielu obszarów współczesnego świata. Jednym z nich jest biznes. Rozwiązania z zakresu AI, automatyzacji i robotyzacji przyspieszają procesy, pomagają podejmować lepsze decyzje, ułatwiają wykonywanie zadań. Aby jednak w pełni wykorzystać potencjał sztucznej inteligencji w biznesie, na rynku pracy już dziś potrzebne są zupełnie nowe kompetencje. Wyposażenie w nie pracowników powinno stać się dziś jednym z priorytetów pracodawców, którzy chcą skutecznie przygotować się na przyszłość.