pracownicy z Ukrainy: jak z sukcesem wykorzystać ich potencjał na polskim rynku pracy?

24 lutego 2022 roku to data, która wyznaczyła nowy rozdział w przebiegu ukraińskiej emigracji do Polski. Wojna wywołana przez Rosję w Ukrainie sprawiła, że do 25 stycznia 2023 r. – wg danych podawanych przez Straż Graniczną – granicę ukraińsko-polską przekroczyło blisko 9,5 mln osób. Są to głównie kobiety z dziećmi i ludzie starsi. Ponieważ wielu imigrantów wyruszyło w tym czasie do innych europejskich krajów lub wróciło do ojczyzny, nie jest znana dokładna liczba Ukraińców przebywających obecnie w naszym kraju. Szacunkowe dane mówią o ok. 2-2,2 mln obywateli Ukrainy znajdujących się dziś w Polsce. To aż o blisko 1 mln osób więcej niż przed lutym 2022 roku, ponieważ – wg danych GUS – jeszcze przed wybuchem wojny mogło przebywać w Polsce ok. 1,3 mln ukraińskich imigrantów. Co dla polskich pracodawców oznacza tak gwałtowny napływ migrantów przymusowych? Jak w aktualnej sytuacji budować z sukcesem polsko-ukraińskie zespoły? O tym w poniższym artykule.

nowe wyzwania dla pracodawców

Jeszcze przed 24 lutego 2022 r. nasz kraj był bardzo popularnym kierunkiem migracji zarobkowej dla osób zza wschodniej granicy. Ukraińcy chętnie przyjeżdżali do Polski, by znaleźć dobrze płatną pracę i podnieść swoje kwalifikacje zawodowe. Zarobione w Polsce pieniądze stanowiły znaczące źródło dochodów dla wielu ukraińskich rodzin i przyczyniały się do podniesienia standardu ich życia w ojczyźnie. 

Rosyjska agresja spowodowała, że dla znacznej liczby Ukraińców przyjazd do Polski nabrał zupełnie innego znaczenia niż emigracja zarobkowa. Gdy pod koniec lutego zeszłego roku na terytorium Ukrainy zaczęły spadać pierwsze rosyjskie pociski, najwyższym priorytetem osób udających się w stronę granicy z Polską stało się zapewnienie ochrony dla siebie i swoich najbliższych. Co nie powinno dziwić, ponieważ w obliczu śmiertelnego zagrożenia, jakim jest wojna, poczucie bezpieczeństwa to jedna z podstawowych potrzeb, którą pragnie zaspokoić człowiek.

Potwierdzają to wyniki najnowszego raportu z badania Randstad przeprowadzonego wśród pracowników zza wschodniej granicy. Obywatele Ukrainy, którzy uciekają przed działaniami wojennymi w swoim kraju, poszukują w Polsce przede wszystkim wsparcia w osiągnięciu bezpiecznych warunków bytowych i stabilizacji. W jaki konkretnie sposób polscy pracodawcy mogą odpowiadać na tę potrzebę?

Nie jest niespodzianką, że wynagrodzenie za pracę jest ważnym czynnikiem, który ma bezpośredni wpływ na warunki życia i zapewnienie stabilności finansowej ukraińskich rodzin w Polsce. Według badań Randstad, po wybuchu wojny nie jest to już jednak jedyny element zatrudnienia, który wpływa na wybór konkretnej oferty pracy. Kolejnym z fundamentów, na którym ukraińscy pracownicy budują dziś swoje poczucie bezpieczeństwa, jest stabilność zatrudnienia oraz możliwość pogodzenia obowiązków zawodowych z opieką nad rodziną — dziećmi i starszymi krewnymi. Pracownicy z Ukrainy poszukują długoterminowych możliwości współpracy, która zapewni im poczucie stabilizacji i przewidywalności. Dlatego tak ważna staje się dziś, zwłaszcza przy zatrudnieniu w oparciu o pracę tymczasową, możliwość zawierania dłuższych kontraktów oraz wczesna komunikacja dotycząca możliwości przedłużenia współpracy. 

Niezbędna w zapewnieniu pracownikom z Ukrainy komfortowego i bezpiecznego pobytu w Polsce, jest również opieka zdrowotna. Co drugi ukraiński pracownik, który przybył do Polski po wybuchu wojny, wskazał w naszym badaniu, że ważnym argumentem w wyborze danej oferty pracy jest dla niego opieka medyczna. Możliwość bieżącego dbania o zdrowie, zwłaszcza w czasach postcovidowych, gdy wszyscy jesteśmy świadomi zagrożeń, jakie przynoszą epidemie chorób zakaźnych, powinna być dostępna nie tylko dla pracowników, ale również dla ich rodzin. Właśnie dlatego jednym ze sposobów na zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa ukraińskich zatrudnionych może być nie tylko ubezpieczenie zdrowotne, ale również zapewnienie im możliwości wzięcia płatnego urlopu w przypadku choroby dziecka.

Kolejnym ważnym elementem związanym z zatrudnieniem, które badani wskazują w naszym raporcie, jest atmosfera w pracy. Odpowiednia komunikacja z pracodawcą może mieć znaczący wpływ na pozytywne środowisko pracy i tym samym na produktywność, satysfakcję z zatrudnienia i utrzymanie pracowników z Ukrainy. Jasna i skuteczna wymiana informacji jest szczególnie ważna dla osób rozpoczynających pracę w obcym kraju, w którym obowiązuje inny język i kultura. Dlatego tak ważne jest, by pracodawcy poświęcali czas na wysłuchanie obaw swoich pracowników, udzielali im jasnych wskazówek i informacji zwrotnych, a także reagowali na ich potrzeby. Takie podejście ma ogromny wpływ na zwiększenie poczucia bezpieczeństwa, zaufania i przynależności.

jeden zespół, wiele kultur

Wojenna migracja powoduje, że coraz więcej naszych sąsiadów zza wschodniej granicy poszukuje schronienia w Polsce. Oznacza to, że odsetek cudzoziemców w strukturach wielu firm będzie w najbliższych latach wzrastał. Ta zmiana wiąże się z wyzwaniem dla pracodawców, którzy coraz częściej zadają sobie pytanie: jak tworzyć sprawnie działające zespoły, których członkowie pochodzą z odmiennych kultur i posługują się dwoma, a nawet trzema różnymi językami?

Ze względu na wiele podobieństw kulturowych i językowych Polski i Ukrainy, poziom tarć gospodarczych i społeczno-kulturowych był do tej pory stosunkowo minimalny. Polscy pracodawcy powinni jednak wiedzieć, że różnice kulturowe pomiędzy pracownikami są obecne i mają ogromny wpływ na środowisko pracy. Warto promować obustronne zrozumienie, zachęcając pracowników do wzajemnego poznawania swoich kultur – np. poprzez warsztaty szkoleniowe czy spotkania integracyjne. Takie praktyki mogą pomóc budować relacje między członkami zespołu oraz zmniejszać nieporozumienia. Dobrym pomysłem jest również celebrowanie świąt i tradycji zarówno polskich, jak i ukraińskich pracowników. W ten sposób pracodawca pokazuje, że ceni i szanuje zróżnicowane pochodzenie kulturowe osób zatrudnionych w firmie.

W procesie integracji obu kultur ważne jest również zapewnienie wsparcia językowego. Zajęcia językowe, usługi tłumaczeniowe czy pomoc dwujęzycznego koordynatora ułatwi pracownikom efektywną komunikację między sobą. Tego rodzaju wsparcie jest ważne zwłaszcza w kontekście rozumienia zasad i procedur obowiązujących w firmie. Bezpośrednio wpływa także na poprawę efektywności i bezpieczeństwa wykonywanej pracy.

Pracodawcy, którzy dotychczas nie mieli doświadczenia w zatrudnianiu cudzoziemców, powinni również rozważyć uczestnictwo swoich zespołów w specjalnych szkoleniach międzykulturowych. Są to niezwykle pomocne inicjatywy, ponieważ pozwalają zniwelować wszelkie luki w zarządzaniu wielokulturowym zespołem i stworzyć bardziej integracyjne, przyjazne środowisko pracy.

pozytywne prognozy

Jeden z najciekawszych wniosków, który wyłonił się z naszego najnowszego badania, jest równocześnie pozytywną wiadomością dla polskich pracodawców. Duża część pracowników z Ukrainy, która przybyła do Polski w ostatnich miesiącach i latach, planuje zostać w naszym kraju na dłużej i związać z nim swoją przyszłość zawodową. 

Dzięki stałej obecności ukraińskich pracowników na polskim rynku pracy, firmy, które zmagają się z niedoborem wykwalifikowanych pracowników, zyskają trwałą możliwość zrównoważenia braków kadrowych. W ten sposób wielu przedsiębiorstwom będzie wkrótce znacznie łatwiej osiągać stabilność działania w niepewnych warunkach rynkowych.

Możemy spodziewać się również, że wraz z upływem czasu – w którym to Ukrainki i Ukraińcy będą bliżej poznawać polski rynek pracy, zdobywać nowe kompetencje i uczyć się języka polskiego – wielu imigrantów odkryje przed polskimi pracodawcami znacznie większą część swojego zawodowego potencjału. Właśnie dlatego już dziś warto ich w tym wspierać. W jaki sposób? Na przykład dzięki inwestowaniu w szkolenia zwiększające kompetencje językowe tej grupy oraz dbaniu o rozwój zawodowy jej członków w strukturach firm.