jak ułatwić pracownikom zdobywanie umiejętności potrzebnych na rynku pracy przyszłości?

W dobie dynamicznego rozwoju technologicznego rynek pracy przechodzi głębokie zmiany. Postęp związany ze sztuczną inteligencją (AI) i automatyzacją coraz bardziej wpływa na to, jak wyglądają codzienne obowiązki zawodowe coraz większej części pracowników. Ale jednocześnie, jak wynika z naszych badań, są tacy pracodawcy, którzy nie podjęli jeszcze żadnych kroków, by ułatwić swoim pracownikom zdobywanie umiejętności potrzebnych do odnalezienia się w nowej rzeczywistości. Dlaczego wsparcie związane z rozwojem nowych technologii jest tak ważne? O rozwój których umiejętności pracowników warto dziś szczególnie zadbać?

wypełnienie luki kompetencyjnej związanej z AI i automatyzacją – istotne wyzwanie dla polskiego rynku pracy

W 53. edycji badania Monitor Rynku Pracy Randstad czytamy, że już co trzeci pracownik styka się w swojej pracy z robotami i sztuczną inteligencją. AI i rozwiązania oparte na robotyce wspierają już nawet 50% pracowników w wykonywaniu zadań – zwłaszcza w obszarze marketingu, handlu detalicznego i hurtowego, hotelarstwa i gastronomii. Przewiduje się, że w przyszłości liczba pracowników i sektorów korzystających  na szeroką skalę z rozwiązań tego rodzaju będzie jeszcze większa.

Jednocześnie, jak wynika z badań OECD, Polska na tle innych krajów europejskich ma relatywnie wysoki (50-60%) odsetek stanowisk zagrożonych zastąpieniem przez automatyzację i AI. Stanowiska najbardziej na to narażone to m.in. pomocnicy kuchenni, leśnicy, rybacy, monterzy, operatorzy maszyn i urządzeń, pracownicy górnictwa, budownictwa, produkcji i transportu. Wśród tej grupy są także pracownicy z mniejszych ośrodków miejskich i osoby z wykształceniem podstawowym lub zasadniczym.Aby pozostać na rynku pracy i dopasować się do nowej rzeczywistości, to właśnie te grupy w pierwszej kolejności powinny dziś poszerzać swoje kompetencje w zakresie pracy z nowymi technologiami.

Tymczasem, jak wynika z 53. edycji badania Monitor Rynku Pracy od Randstad, wsparcie od pracodawców w zakresie rozwoju kompetencji związanych z obsługą rozwiązań opartych na AI i nowych technologiach w pierwszej kolejności otrzymują obecnie ci pracownicy, którzy już teraz znajdują się w dobrej sytuacji: specjaliści, osoby z wyższym wykształceniem i pracownicy z dużych ośrodków miejskich. I choć te osoby powinny poradzić sobie na rynku pracy, ich obecność nie wystarczy, by zapełnić powiększającą się lukę kompetencyjną – jest ich za mało.

Właśnie dlatego najważniejszym zadaniem, które stoi dziś zarówno przed rządami państw, jak i pracodawcami, jest zapewnienie szerszej grupie pracowników dostępu do odpowiedniego wsparcia kompetencyjnego w zakresie pracy z najnowszymi rozwiązaniami technologicznymi. Tylko w ten sposób możliwe jest zbudowanie zrównoważonego i nowoczesnego rynku pracy, odpowiadającego na przyszłe potrzeby pracowników, pracodawców i gospodarki.

kształcenie - podnoszenie kwalifikacji i przebranżowienie (upskilling i reskilling)

W obliczu wyzwań związanych z koniecznością zapewnienia pracownikom dostępu do nowych kompetencji przede wszystkim warto zadbać o takie przebudowanie istniejących programów szkoleniowych, aby mogły one znacznie lepiej wspierać pracowników w rozwoju nowych, cyfrowych umiejętności i kompetencji. Kluczowe staje się także tworzenie szkoleń, dzięki którym pracownicy na stanowiskach najbardziej zagrożonych zastąpieniem przez automatyzację lub sztuczną inteligencję będą mogli łatwo się przekwalifikować. 

Według szacunków Światowego Forum Ekonomicznego, do 2030 r. pracodawcy z całego świata będą musieli zaopatrzyć w nowe kwalifikacje nawet ponad miliard osób. Otuchy może jednak dodawać fakt, że wiele najważniejszych umiejętności na szybko rozwijających się stanowiskach jest podobnych do umiejętności w innych dziedzinach. Na przykład, jak podaje raport „Godna praca dobrej jakości dla wszystkich”, kasjer posiada 70% umiejętności potrzebnych do bycia przedstawicielem obsługi klienta, a kierowca – 57% umiejętności niezbędnych do przekwalifikowania się w pracownika łańcucha dostaw.

Ciekawym przykładem inicjatywy nastawionej na sprawną modyfikację kwalifikacji zawodowych pracowników jest program szkoleniowy realizowany od 2007 r. w Belgii przez Randstad we współpracy z centrum szkoleniowym Portilog. Program ten powstał, by zapełnić lukę między podażą a popytem na pracowników logistyki oraz zapewnić firmom logistycznym i frachtowym stały napływ talentów. Dzięki specjalnemu dziesięciodniowemu programowi szkoleniowemu w formule online pracownicy mogą przekwalifikować się i przygotować do pracy w gwarantującym stabilne zatrudnienie sektorze logistycznym. W ten sposób Randstad i Portilog przekwalifikowały już ponad 1600 osób. Jak czytamy we wspomnianym wcześniej raporcie , ponad 80% uczestników szkolenia z powodzeniem rozpoczęło pracę w branży logistycznej, a ponad 90% znalazło zatrudnienie w ciągu miesiąca od ukończenia szkolenia.

Inicjatywy takie, jak program Randstad i Portilog pokazują, że możliwe jest skuteczne przygotowanie pracowników do pracy w nowych, szybko rozwijających się sektorach. Tego rodzaju programy nie tylko zwiększają szanse pracowników na znalezienie zatrudnienia, ale także pomagają w zapełnianiu luki kompetencyjnej, która powstaje w wyniku szybkich zmian technologicznych i ekonomicznych.

które umiejętności warto rozwijać?

W obliczu rozwoju sztucznej inteligencji, automatyzacji i robotyki, pracownicy w pierwszej kolejności powinni skupić się na zdobyciu i doskonaleniu umiejętności ściśle związanych z obsługą nowych rozwiązań oraz na rozumieniu sposobu ich działania. Jednak, oprócz umiejętności cyfrowych i technologicznych, nie mniej cenne staną się umiejętności miękkie. Dobra komunikacja interpersonalna, umiejętność pracy w zespole, elastyczność i zdolność do szybkiej adaptacji do szybko zmieniających się warunków — to umiejętności konieczne, aby wychodzić naprzeciw wyzwaniom zmieniającego się świata.,. Skupienie się na rozwoju właśnie tych kompetencji pozwala na lepsze współdziałanie ludzi i technologii.

Według danych Światowego Forum Ekonomicznego ważne stają się dziś także umiejętności związane z myśleniem analitycznym i kreatywnym, odporność na zmiany, motywacja i świadomość. Ale także tzw. „lifelong learning” – umiejętność uczenia się przez całe życie. Na czym polega to podejście?

uczenie się przez całe życie – jedna z najważniejszych umiejętności pracowników przyszłości

Uczenie się przez całe życie to proces ciągłego rozwijania umiejętności i zdobywania nowej wiedzy, trwający de facto przez całe życie. W kontekście szybko zmieniającego się rynku pracy to właśnie nawyk permanentnego uczenia się pozwala pracownikom na zwiększanie konkurencyjności własnych umiejętności i utrzymywanie aktywności zawodowej oraz satysfakcji z pracy przez długi czas – zwłaszcza w obliczu wydłużającego się okresu życia zawodowego i długości życia w ogóle, a jednocześnie wobec pogłębiającego się kryzysu demograficznego.

Istotną rolę w upowszechnianiu wśród pracowników koncepcji uczenia się przez całe życie odgrywają pracodawcy. Udostępniając talentom narzędzia i rozwiązania wspierające ciągłe zdobywanie nowych, niezbędnych umiejętności, tworząc programy umożliwiające pozostawanie w aktywności zawodowej przez jak najdłuższy czas (w tym także już na emeryturze) oraz promując ideę rozwoju w miejscu pracy, organizacje mogą zapewnić sobie elastyczność w dostosowywaniu się do zmiennych warunków, a jednocześnie z sukcesem przygotować pracowników na przyszłe wyzwania.

Więcej informacji na temat sposobów, w jakie firmy mogą pomóc dziś utalentowanym pracownikom poruszać się po zmieniającym się świecie pracy, zamieściliśmy w naszym raporcie „Godna praca dobrej jakości dla wszystkich”.