Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) to organ, który został ustanowiony po to, aby nadzorować przestrzeganie prawa pracy, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów BHP. Do jego głównych działań należą kontrole dotyczące np. legalności zatrudnienia, wysokości zarobków czy warunków, w jakich wykonywana jest praca. Sprawdź, czym jeszcze zajmuje się Państwowa Inspekcja Pracy i w jakiej formie można powiadomić ją o nadużyciach ze strony pracodawcy.
Najważniejsze zadania Państwowej Inspekcji Pracy
Główne zadania Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) zostały określone w art. 10 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 13 kwietnia 2007 r. Należą do nich przede wszystkim:
- sprawdzanie, czy przepisy Kodeksu pracy są przestrzegane w kontekście wypłacania wynagrodzenia i innych świadczeń, godzinowego wymiaru czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych rodzicielstwem, warunków, w jakich wykonywana jest praca (ergonomia miejsca pracy), zatrudniania pracowników młodocianych i osób z niepełnosprawnością;
- nadzór nad przestrzeganiem zasad BHP w miejscu pracy;
- kontrola legalności zatrudnienia dotycząca zarówno Polaków, jak i pracowników zza granicy;
- badanie okoliczności i przyczyn wypadków podczas pracy;
- analizowanie przyczyn chorób zawodowych i kontrola stosowania środków, które mają tym chorobom zapobiegać (np. jakości odzieży ochronnej);
- ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika, które wynikają z Kodeksu pracy i innych ustaw – PIP bierze udział w postępowaniach w roli oskarżyciela publicznego;
- kontrola wysokości wynagrodzenia, które nigdy nie powinno być niższe niż najniższa pensja krajowa i minimalna stawka godzinowa.
Oprócz tego Państwowa Inspekcja Pracy prowadzi szeroko zakrojone działania zapobiegawcze i promocyjne, np. kampanie, konkursy i programy adresowane do pracodawców, pracowników i służb odpowiedzialnych za organizowanie szkoleń BHP.
Za co można zgłosić pracodawcę do PIP?
Możesz zgłosić swojego pracodawcę do Państwowej Inspekcji Pracy, jeśli od dłuższego czasu zalega z wypłatami wynagrodzenia, gdy Twoja pensja jest mniejsza niż najniższa krajowa, a warunki, w jakich wykonujesz swoje obowiązki, zagrażają Twojemu zdrowiu. Zgłoszenie do PIP-u będzie uzasadnione także wtedy, gdy pracodawca zwolni kobietę w ciąży w sytuacji, gdy chronią ją konkretne przepisy lub wręczy wypowiedzenie osobie, która ma tzw. okres ochronny. Rażącym uchybieniem ze strony pracodawcy jest również ukrywanie wypadków przy pracy i brak zgłoszeń tych wydarzeń do PIP-u.
Pamiętaj, że nieuczciwego pracodawcę może zgłosić do PIP-u jedynie pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Osoby zatrudnione na umowie o dzieło lub umowę zlecenie (umowy cywilnoprawne) mogą domagać się swoich praw w sądzie na podstawie Kodeksu cywilnego.
W jaki sposób powiadomić Państwową Inspekcję Pracy o nadużyciach?
Pracodawcę możesz zgłosić do PIP-u:
- poprzez pisemne zawiadomienie;
- drogą elektroniczną (formularz e-skargi lub e-wniosku dostępny jest na stronie PIP-u);
- ustnie;
- faksem.
Jakie kary może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy?
Państwowa Inspekcja Pracy po przeprowadzonej kontroli może nałożyć na pracodawcę mandat w wysokości 1000–2000 zł lub grzywnę do 30000 zł. Do pozostałych konsekwencji należy nakaz wstrzymania działalności i usunięcia uchybień w wyznaczonym terminie.
Przeczytaj także, na czym polega i z czym wiąże się delegowanie zadań.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Ile czasu ma Państwowa Inspekcja Pracy na rozpatrzenie skargi?
Skargi i wnioski powinny zostać rozpatrzone nie później niż w terminie 1 miesiąca od daty ich złożenia. W uzasadnionych przypadkach termin może przedłużyć się do 2 miesięcy.
Kiedy można zgłosić pracodawcę do inspekcji pracy?
Zgłoś pracodawcę do Państwowej Inspekcji Pracy wtedy, gdy możesz z całą pewnością stwierdzić, że prawa pracownika i przepisy BHP w Twojej firmie nie są przestrzegane, a rozmowy na ten temat z pracodawcą nie przynoszą rezultatów.
Jak wygląda kontrola Państwowej Inspekcji Pracy?
Kontroler PIP przychodzi do firmy i dokładnie ogląda wszystkie pomieszczenia, maszyny, sprzęty. Oprócz tego przegląda dokumenty, rozmawia z pracodawcą, pracownikami, a w razie potrzeby wzywa również byłych pracowników.
