Urlop opiekuńczy możesz wziąć jako osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, aby zaopiekować się swoim dzieckiem, współmałżonkiem lub rodzicami. W każdym z wymienionych przypadków dni wolne będą przyznawane na nieco innych zasadach. Sprawdź, czy pracodawca zapłaci Ci za urlop opiekuńczy na dziecko i czy możesz liczyć na wypłatę wynagrodzenia, jeśli zostajesz w domu, aby opiekować się chorym współmałżonkiem.
Urlop opiekuńczy – co to takiego?
Urlop opiekuńczy pojawił się w nowelizacji Kodeksu pracy, która weszła w życie na początku stycznia 2023. Wraz z nim pojawiło się także prawo do urlopu z powodu działania tzw. siły wyższej. W przeciwieństwie do urlopu wychowawczego czy urlopu okolicznościowy na ślub jest to nowe rozwiązanie, które wynika z wdrożenia do polskiego prawa europejskich przepisów w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów (ang. work-life-balance).
Są to dni wolne, które będzie można wziąć, aby zaopiekować się dzieckiem (ten rodzaj urlopu nie dotyczy chorych dzieci) albo wesprzeć chorego rodzica czy współmałżonka.
Kto jest uprawniony do urlopu opiekuńczego?
Urlop opiekuńczy ma ułatwić pogodzenie obowiązków rodzinnych i zawodowych, jednak nie każdy może z niego skorzystać. Zgodnie z ustawą ma on przysługiwać osobie zatrudnionej na podstawie umowy (także spółdzielczej) o pracę, powołanej, mianowanej lub wybranej. Zasady przyznawania urlopu regulowane są przez Kodeks pracy, a nie Kodeks cywilny, dlatego nie będą mogły korzystać z niego osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło czy jakiejkolwiek umowy w formie cywilnoprawnej.
Przeczytaj również: Gdzie można znaleźć pracę z językiem czeskim?
Ile należy się urlopu opiekuńczego?
Liczba dni wolnych, jakie można wykorzystać w ramach urlopu opiekuńczego na dziecko, jest ściśle określona w Kodeksie pracy. W art. 188 par. 1 możesz przeczytać, że „pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.” Oprócz tego przysługuje też urlop bezpłatny w wymiarze 5 dni.
Pamiętaj, że dni wolne można wykorzystać w formie pojedynczych godzin i „rozbić” je na kilka różnych dni. Co ważne, obojgu rodzicom lub opiekunom prawnym przysługuje tylko jeden urlop opiekuńczy, którym – w zależności od potrzeb – mogą się podzielić.
Urlop opiekuńczy w celu wsparcia współmałżonka lub rodzica wynosi 5 dni w roku kalendarzowym.
Czy urlop opiekuńczy jest płatny?
Za 2 dni w ramach urlopu opiekuńczego na dziecko otrzymasz 100% wynagrodzenia. Jeśli zdecydujesz się na kolejne 5, pracodawca nie zapłaci Ci już za nie. Urlop udzielany w celu opieki nad rodzicami lub współmałżonkiem jest bezpłatny.
Co ważne, dni wolne nie przechodzą na kolejny rok, a pracodawca nie wypłaci Ci ekwiwalentu, jeśli nie wykorzystałeś płatnego urlopu.
Zobacz także: Czym jest PIT-2 i co warto o nim wiedzieć w 2023 roku?
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Ile dni wynosi urlop opiekuńczy?
Płatny urlop opiekuńczy na dziecko wynosi 2 dni. Na opiekę nad dzieckiem, rodzicem lub współmałżonkiem można wziąć 5 dni urlopu bezpłatnego.
W jakich sytuacjach można wziąć urlop opiekuńczy?
Urlop opiekuńczy można wziąć, kiedy zajdzie taka potrzeba. Dziecko lub starszy rodzic może wymagać Twojego wsparcia nie tylko z powodu choroby. Opieka nad chorym dzieckiem to osobny temat. Rodzic dziecka, które nie ukończyło 14 roku życia, może być na zwolnieniu na dziecko nawet przez 60 dni w roku. Za te dni przysługuje rodzicowi tylko część wynagrodzenia, tak jak przy okazji zwolnienia ZUS e-ZLA (popularnie zwane L4).
Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu opiekuńczego?
Pracodawca może odmówić udzielenia urlopu opiekuńczego w szczególnych przypadkach takich jak nadmiar zleceń lub nieobecności innych pracowników w danym dniu.
