Czasami pojawienie się nieprzewidzianych i niezależnych od człowieka okoliczności może znacząco utrudnić, a nawet całkowicie uniemożliwić wykonywanie obowiązków zawodowych. Z tego powodu wprowadzono urlop z powodu siły wyższej w wymiarze 2 dni roboczych lub 16 godzin w całym roku kalendarzowym. Sprawdź, w jakich sytuacjach można z niego skorzystać.
Urlop z powodu siły wyższej – co to takiego?
Siła wyższa to nieprzewidziane i niezależne od woli człowieka okoliczności, które mogą dotknąć każdego. Z tego powodu od 26 kwietnia 2023 roku pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę mogą skorzystać z urlopu – a ściślej mówiąc zwolnienia z pracy – z powodu siły wyższej. Nowe przepisy traktują go jako uzupełnienie dla urlopu na żądanie, który również można wziąć w nagłych sytuacjach, takich jak zachorowanie członka rodziny czy awaria w domu.
Dni wolnych z powodu pojawienia się siły wyższej nie da się uwzględnić w rocznym planie urlopów – zgodnie z definicją nadzwyczajnych okoliczności nie da się zaplanować z wyprzedzeniem. Pracownik, który chce skorzystać z tego prawa, musi jednak wypełnić odpowiedni wniosek urlopowy i poinformować pracodawcę o nieoczekiwanym zdarzeniu w dniu jego wystąpienia. Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej to dodatek do podstawowego wymiaru urlopu. Dlatego, jeśli chcesz o nie poprosić, nie musisz patrzeć, ile dni urlopu za miesiąc pracy ci przysługuje.
Urlop z powodu siły wyższej – podstawa prawna
Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej jest regulowane przez Kodeks pracy. W art. 148 § 1 tego dokumentu czytamy, że: „Pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika”.
Warto wiedzieć: Ile urlopu za miesiąc pracy? Jak wyliczyć?
W art. 148 § 3 jest również informacja o tym, że „pracodawca jest zobowiązany udzielić zwolnienia od pracy, o którym mowa w § 1, na wniosek zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia”. W praktyce oznacza to, że jeśli pracownik odpowiednio umotywuje swój wniosek, przełożony nie może odmówić mu dnia wolnego. Jeśli jednak zaniedba kwestie formalne, szef ma prawo potraktować jego absencję jako nieusprawiedliwioną nieobecność.
W jakich sytuacjach można wziąć urlop z powodu siły wyższej?
Za siłę wyższą uznaje się przede wszystkim katastrofalne zjawiska naturalne takie jak powodzie, trzęsienia ziemi, huragany, pożary lasów. Do tego rodzaju wydarzeń należy również zaliczyć akty władzy publicznej, zjawiska polityczne i społeczne (np. protesty, demonstracje) o katastrofalnej skali. Siła wyższa to także wypadki i nagłe zachorowania.
Urlop z powodu siły wyższej będzie ci też przysługiwał, jeśli nagle dowiesz się o wypadku swojego dziecka i będziesz musiał jechać do szpitala. Ze zwolnienia nie skorzystasz jednak w sytuacji, gdy będziesz chciał towarzyszyć pociesze podczas zabiegu operacyjnego, którego termin został ustalony kilka tygodni wcześniej. W tej sytuacji najlepszym rozwiązaniem będzie urlop wypoczynkowy.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Czy urlop z powodu siły wyższej jest płatny?
Tak. Za zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej przysługuje 50% wynagrodzenia.
Kto nie może skorzystać z urlopu z powodu siły wyższej?
Z urlopu z powodu siły wyższej nie mogą skorzystać osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło lub umowy cywilnoprawnej oraz pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracy, którzy nie mogą umotywować swojej nieobecności zdarzeniami o nadzwyczajnym charakterze.
Czy trzeba składać wniosek o urlop z powodu siły wyższej?
W celu dopełnienia formalności trzeba złożyć wniosek o urlop z powodu siły wyższej. W nieprzewidzianych sytuacjach bywa to jednak utrudnione, dlatego najpierw należy zadzwonić do przełożonego i uzyskać ustną zgodę na zwolnienie od pracy, a resztę kwestii formalnych dopełnić w innym terminie.
