nepotyzm w pracy – definicja, przykłady, skutki

Nepotyzm w pracy to stosunkowo często spotykane zjawisko, zwłaszcza w mniejszych i średnich firmach. Oznacza zatrudnianie w miejscu pracy bliskich osób, rodziny lub przyjaciół ze względu na znajomość z nimi, a nie z powodu ich umiejętności.

Nepotyzm w pracy, nazywany czasami kumoterstwem lub zatrudnieniem po znajomości, to bardzo negatywne zjawisko. Często prowadzi do wielu problemów w danej firmie, a także do zaburzenia rynku. Nepotyzm w Polsce można zauważyć szczególnie w sądownictwie i medycynie, ale zjawisko to obecne jest również w innych branżach.

Nepotyzm: definicja i przykłady

Pojęcie „nepotyzm” pochodzi od łacińskiego słowa nepos, które oznacza potomka. Warto zaznaczyć, że początkowo odnosiło się do uprzywilejowanego traktowania nieślubnych dzieci przez osoby związane z Kościołem. Współcześnie jednak zjawisko to określa się jako faworyzowanie rodziny i znajomych w miejscu pracy, np. zatrudnianie po znajomości, przyznawanie podwyżek osobom z rodziny lub inne traktowanie krewnych. Nepotyzm jest pewnego rodzaju formą korupcji, dlatego też zjawisko to w ogóle nie powinno mieć miejsca. Do najważniejszych przejawów nepotyzmu można zaliczyć:

• zatrudnianie członków rodziny w przedsiębiorstwie, mimo że osoby te nie mają odpowiednich kompetencji, doświadczenia ani wykształcenia – w takim przypadku rekrutację wygrywa osoba, którą zna prezes lub kierownik firmy, a nie ten kandydat, który był najlepiej przygotowany do pracy;
• awanse i podwyżki dla osób z rodziny lub znajomych – w takiej sytuacji najboleśniej odczuwają to szeregowi pracownicy, którzy czekają przez wiele lat na awans, a niestety jest on przyznawany komuś z rodziny prezesa lub kierownika;
• faworyzowanie tych współpracowników, którzy są spokrewnieni z właścicielem lub kierownikiem firmy – to szczególnie widoczne w mniejszych przedsiębiorstwach, gdzie szef przyznaje dodatki płacowe członkom swojej rodziny albo też pozwala znajomym na znacznie szybsze kończenie pracy. 

przeczytaj też: home office – co to znaczy? jak zorganizować?

Nepotyzm ma więc bezpośredni związek z nadużywaniem władzy w firmie. 

Zagrożenia związane z nepotyzmem

Nepotyzm to zjawisko nieetyczne, które może wzbudzać wiele kontrowersji w miejscu pracy. Zamyka drogę do zatrudnienia i awansu osobom utalentowanym, które mogłyby się świetnie na danym stanowisku sprawdzić. W ten sposób pogłębiają się różnego rodzaju nierówności między pracownikami. Może to prowadzić do wzrostu niezadowolenia osób zatrudnionych w danej firmie. Najważniejsze zagrożenia i konsekwencje nepotyzmu to:

• trudności w komunikacji zespołowej, brak zaufania do szefostwa, konflikty, tworzenie się podgrup oraz klik, a także donosy i plotkowanie;
• dyskryminacja pracowników, którzy nie są spokrewnieni z osobami decyzyjnymi w firmie. Dodatkowo może się pojawić mobbing oraz wykorzystywanie władczej pozycji w przedsiębiorstwie;
• spadek zaangażowania ze strony pracowników, ponieważ wiedzą oni, że bez względu na to, co zrobią i tak nie dostaną awansu lub podwyżki. Podwładni mogą częściej nie pojawiać się w pracy lub po prostu z niej zrezygnować;
• brak poczucia sprawiedliwości w zespole, ponieważ są różne kryteria przyznawania nagród i zatrudniania nowych osób – znaczenie mają nie kompetencje, tylko znajomości;
• konsekwencje psychiczne dla pracowników – brak rozwoju, blokady emocjonalne, niechęć do pracodawcy oraz jego rodziny lub znajomych, zmniejszenie zapału u osób kompetentnych, wyższy poziom stresu i napięcia nerwowego;
• skutki dla osoby poleconej (znajomego lub rodziny szefa): poczucie niesprawiedliwości, niechęć ze strony współpracowników, konieczność udowadniania swoich zdolności. 

przeczytaj też: jak radzić sobie ze stresem w pracy i poza nią?

Dodatkowo firmy, w których panuje nepotyzm, mogą mieć gorsze wyniki wizerunkowe i finansowe. W takich przedsiębiorstwach czasami brakuje osób utalentowanych i kompetentnych, bo ich miejsce zajmują znajomi lub rodzina szefa.