Wykonywanie obowiązków zawodowych na niektórych stanowiskach wiąże się z możliwością zniszczenia osobistej odzieży. Aby zapobiec takiej sytuacji, prawo nakłada na pracodawców obowiązek zapewnienia podwładnym obejmującym takie posady odpowiedniego stroju do pracy. Ubrania robocze przysługują pracownikom zatrudnionym w wielu branżach. Oprócz tego czasami konieczne jest wprowadzenie tzw. odzieży ochronnej.
Odzież robocza i ochronna – czym się różnią?
Odzież robocza i ochronna to dwa odrębne terminy. W obu przypadkach konieczność zapewnienia takich strojów ustalona jest przez odpowiednie przepisy prawa. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami odzież ochronna to ubranie, które chroni zdrowie i życie pracownika przed różnego typu zagrożeniami mechanicznymi, chemicznymi i termicznymi oraz szkodliwymi czynnikami atmosferycznymi.
Ubranie robocze ma nieco inną specyfikę i nie wykazuje cech ochronnych wobec stanu zdrowia używających go podwładnych. Jego zadaniem jest natomiast zabezpieczenie prywatnej odzieży pracowników przed zabrudzeniem i ewentualnym zniszczeniem. Czasami strój roboczy stosowany jest również ze względów sanitarnych lub w celu podkreślenia odrębności zawodowej konkretnej grupy (np. fartuch roboczy lekarza). Oprócz tego niektóre firmy wprowadzają ubranie robocze jako element promocji konkretnego przedsiębiorstwa (np. specjalne stroje dla kelnerów czy pracowników drogerii).
W przeciwieństwie do stroju ochronnego materiał, z którego wykonano odzież roboczą nie musi posiadać odpowiedniego atestu czy certyfikatu. Może być nią także prawie każdy element garderoby. Dostępne są zatem m.in. spodnie robocze (męskie i damskie), kamizelki, bluzy, koszule, koszulki, kombinezony oraz kurtki.
Komu przysługują ubrania robocze?
Męska i damska odzież robocza powinna zostać dostarczona pracownikom jedynie w określonych sytuacjach. Zgodnie z art. 237 [7] § 1 Kodeksu pracy, pracodawca ma obowiązek zapewnić ją podwładnym, gdy:
- prywatne ubrania pracowników mogą się zniszczyć lub ulec znacznemu zabrudzeniu ze względu na warunki pracy i charakter danego stanowiska;
- wymagają tego warunki technologiczne, sanitarne lub związane z bezpieczeństwem i higieną pracy.
Zapisy prawa nie wyznaczają jednak konkretnych stanowisk ani branż, w których odzież robocza jest obowiązkowa. Należy więc zwrócić uwagę na warunki panujące w danej firmie. Zapis dotyczący wyposażenia podwładnych w strój roboczy powinien znaleźć się w regulaminie wewnątrzzakładowym danego przedsiębiorstwa.
Strój roboczy a możliwość używania własnej odzieży
Przepisy dotyczące odzieży roboczej kategorycznie zabraniają używania własnych ubrań w dwóch przypadkach. Pracownik nie ma możliwości noszenia prywatnego stroju gdy:
- obejmowane przez niego stanowisko dotyczy pracy związanej z bezpośrednią obsługą maszyn lub innych urządzeń technicznych;
- wykonuje prace, które mogą doprowadzić do zabrudzenia odzieży środkami promieniotwórczymi, chemicznymi lub zakaźnymi pod względem biologicznym.
W innych przypadkach pracodawca może ustalić z pracownikami, że będą oni używali własnej odzieży jako stroju roboczego, o ile spełnia ona wymogi określone przez przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. W takiej sytuacji musi jednak wypłacić im ekwiwalent pieniężny za ewentualną zniszczoną odzież. Jego wysokość powinna odpowiadać rzeczywistej cenie stroju. Osoba zatrudniająca jest także zobowiązana do wypłacenia ekwiwalentu za pranie prywatnych ubrań roboczych.
Należy pamiętać, że aby móc uniknąć konieczności wydawania odzieży roboczej podwładnym, pracodawca musi umieścić odpowiedni zapis w regulacjach wewnątrzzakładowych. Dotyczy on określenia stanowisk pracy, na których istnieje możliwość używania własnego stroju roboczego. Zatrudniający nie ma jednak prawa zmusić pracownika do korzystania z prywatnych ubrań w pracy – podwładny musi wyrazić na to zgodę.