Praca w soboty i niedziele – co warto wiedzieć?

Praca w sobotę i niedzielę jest dopuszczalna w branżach takich jak handel, usługi i komunikacja. Oznacza to, że zarówno kierowcy komunikacji miejskiej, jak i pracownicy sklepów mogą pracować zarówno w sobotę, jak i w niedzielę. Osoby te otrzymują wówczas inny dzień wolny w tygodniu. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku pracowników, którzy pracują od poniedziałku do piątku.

Praca w sobotę i niedzielę – co mówi Kodeks pracy?

Zgodnie z Kodeksem pracy praca w sobotę jest możliwa w dwóch sytuacjach:

• prowadzenie akcji ratowniczej, ochrona mienia lub środowiska, usuwanie awarii;
• ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy.

Jeśli chodzi o zależność między 40-godzinnym tygodniem pracy a pracą w sobotę, należy stwierdzić, że jeśli pracownik zatrudniony w podstawowym systemie czasu pracy (od poniedziałku do piątku) pracował w sobotę, powinien otrzymać dzień wolny od pracodawcy. Warto dodać, że Kodeks pracy wskazuje na silne połączenie między pracą w sobotę a dniem wolnym, natomiast nie ma tutaj mowy o dodatkowym wynagrodzeniu. Trzeba jednak pamiętać o tym, że dzień wolny w formie rekompensaty przysługuje pracownikowi bez względu na liczbę godzin przepracowanych w sobotę. Oznacza to, że nawet jeśli osoba zatrudniona na cały etat przepracowała w sobotę tylko 2 godziny, to i tak otrzyma cały dzień wolny. Wynagrodzenie za pracę w sobotę przysługuje tylko wtedy, gdy pracownik wykonywał swoje obowiązki dłużej niż 8 godzin dziennie. W przypadku pracy w sobotę z nadgodzinami pracownik powinien otrzymać nie tylko dzień wolny, lecz także wynagrodzenie za godziny nadliczbowe. Jak są płatne nadgodziny w sobotę? To dodatek w wysokości 50% za każdą godzinę.

Jeśli chodzi o pracę w niedzielę, to pracownik także powinien otrzymać dzień wolny, natomiast za nadgodziny przysługuje mu 100% dodatku. Zwykle praca w soboty i niedziele nie wiąże się z wynagrodzeniem. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracownik nie zdążył odebrać dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego (np. z powodu choroby). Warto dodać, że w przypadku umowy-zlecenia praca w soboty i niedziele nie wiąże się ani z wolnym dniem, ani z dodatkiem finansowym lub inną gratyfikacją, ponieważ przepisy są regulowane przez Kodeks cywilny, nie zaś przez Kodeks pracy.

Warto wiedzieć: Dni wolne od pracy – jak je wykorzystać?

Równoważny czas pracy a praca w sobotę

Zgodnie z Kodeksem pracy praca w soboty i niedziele jest możliwa w transporcie i komunikacji, w systemie pracy zmianowej, w rolnictwie i hodowli, w gastronomii, handlu i usługach. W przypadku równoważnego systemu czasu pracy możliwa jest sytuacja, w której pracownik wykonuje swoje obowiązki także w sobotę i niedzielę. Oczywiście za te dni przysługują mu inne dni wolne. W przypadku równoważnego czasu pracy stawka za pracę w sobotę w godzinach nadliczbowych to 50%, a za nadgodziny w niedzielę to 100%, czyli tak samo, jak w przypadku podstawowego systemu pracy. 

Co ważne, w równoważnym systemie czasu pracy pracodawca nie musi płacić pracownikowi za nadgodziny, jeśli godziny te wynikają z harmonogramu pracownika. Zdarza się więc, że w jednym tygodniu pracownik pracuje przez 48 godzin, w drugim zaś tylko przez 32 godziny. Dobowy czas pracy czasami jest wydłużony do 12, 16 lub 24 godzin. Praca w sobotę i niedzielę może być zatem świadczona zgodnie z harmonogramem pracy, dlatego pracownik nie zawsze ma prawo do odbioru dnia wolnego czy dodatku za nadgodziny.

Czy praca w soboty jest pracą w godzinach nadliczbowych?

Nie każda praca może odbywać się od poniedziałku do piątku. Trudno wyobrazić sobie, że lokale gastronomiczne i miejsca kultury są zamknięte w każdą sobotę i niedzielę. Osoby, które zdecydowały się na pracę w tych miejscach, już na początku współpracy z pewnością zostały poinformowane, że to praca na weekendy. Niektórzy myślą, że już sama pracowanie w sobotę lub niedzielę oznacza pracę w godzinach nadliczbowych. Tak jednak nie jest. 

Sprawdź też, czy otrzymasz dodatek finansowy za nocne godziny pracy.

O pracy w sobotę w godzinach nadliczbowych można mówić tylko wtedy, gdy przekracza ona wyznaczoną normę – najczęściej jest to 8 godzin – lub powoduje przedłużony dobowy wymiar czasu pracy. Tylko wtedy pracownik może liczyć na dodatek finansowy. Takie same zasady dotyczą osób, które ustaliły z pracodawcą system zadaniowego czasu pracy. W tym przypadku Kodeks pracy również wymaga, by wykonywanie obowiązków zawodowych nie przekraczało 40 godzin tygodniowo.

Dzień wolny za święto w sobotę – jak to działa?

Specyficzną sytuacją jest odbiór dnia wolnego za święto w sobotę. Jeśli np. święto Konstytucji 3 Maja wypada w sobotę, a praca odbywa się od poniedziałku do piątku, pracownik ma prawo do dodatkowego dnia wolnego w tygodniu roboczym. Jak to działa w przypadku osób, które zgodnie z wymogami swojej branży pracują w soboty? Świąteczna sobota będzie dla nich po prostu dniem wolnym od pracy. Nie będą jednak mieli możliwości odebrania dnia wolnego w innym dniu.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy praca w soboty jest obowiązkowa?

Praca w soboty to obowiązek w branżach takich jak gastronomia, kultura czy komunikacja, które co do zasady działają od poniedziałku do niedzieli. W innych branżach pracowanie w tym dniu będzie obowiązkowe, jeśli pracodawca uzna, że jest to konieczne dla rozwoju przedsiębiorstwa.

Praca w soboty – 100% czy 50% płatna?

Praca w soboty w godzinach nadliczbowych jest płatna 50%. Oznacza to także, że osoby, które nie przekroczą normy 8 godzin, nie otrzymają żadnego dodatku finansowego. 

Kiedy dostanę 100% za nadgodziny?

Na 100-procentową zapłatę za nadgodziny można liczyć wtedy, gdy podstawowy czas pracy zostanie przekroczony w niedzielę.