premia uznaniowa – czym jest i komu się należy?

Premia uznaniowa jest formą nagrody finansowej i fakultatywnym elementem wynagrodzenia. Przedsiębiorcy wprowadzają ją w ramach motywowania pracowników i mobilizowania ich do osiągania dobrych wyników. Takie rozwiązanie może więc przynieść wiele korzyści dla funkcjonowania firmy. Premia uznaniowa nie ma jednak stałego charakteru, a decyzja o jej przyznaniu zawsze leży po stronie pracodawcy.

Co to jest premia uznaniowa?

Kodeks pracy nie definiuje premii uznaniowej, nie określa jej wysokości ani zasad przyznawania. Mimo to związane są z nią pewne określone zasady. Premia uznaniowa to rodzaj nagrody pieniężnej przyznawanej pracownikom zgodnie z wolą pracodawcy. Oznacza to, że jej wypłacanie zależy wyłącznie od decyzji przedsiębiorcy – to on stwierdza komu i w jakiej wysokości ją przydzieli. Najczęściej są to osoby, które osiągają ponadprzeciętne wyniki w pracy, realizują własne inicjatywy lub na wyjątkowo zadowalającym poziomie wypełniają codzienne obowiązki.

Przeczytaj też: jak negocjować wynagrodzenie?

Pracodawca może wypłacić premię uznaniową zarówno jednemu pracownikowi, jak i grupie podwładnych, jeśli stwierdzi, że zasługują oni na jej przyznanie. Przedsiębiorca powinien jednak każdorazowo przedstawić premiowanej osobie uzasadnienie premii uznaniowej, a także informacje dotyczące wysokości tego fakultatywnego świadczenia pracowniczego. 

Ponieważ premia uznaniowa przyznawana jest przez pracodawcę dobrowolnie, pracownicy nie mogą rościć sobie do niej praw, jak to czasem ma miejsce w przypadku premii regulaminowej. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki. Można dochodzić przyznania gratyfikacji, jeśli doszło do wyraźnego naruszenia zasad równego traktowania podwładnych, np. gdy przyznano premie uznaniowe pewnej grupie pracowników z wyłączeniem jednego lub kilku z nich, mimo że z taką samą wydajnością i efektywnością wykonywali zlecone obowiązki. Pracownik może także rościć sobie prawo do wypłaty premii uznaniowej, gdy została mu ona udzielona, jednak nie doszło do jej wypłacenia.

Premia uznaniowa w umowie o pracę

Jeżeli w firmie zatrudnionych jest mniej niż 20 pracowników, zasady premiowania powinny być określane indywidualnie. Konieczne jest więc wpisanie informacji o premii uznaniowej w umowie o pracę lub w regulaminie premiowania. Mimo to taki zapis nie zobowiązuje pracodawcy do przyznawania dodatkowej gratyfikacji, a jedynie daje możliwość jej wypłacania.

Jak się jednak okazuje, zdecydowana większość pracodawców chętnie korzysta z formy nagradzania pracowników, jaką jest premia uznaniowa. Z ankiety przeprowadzonej przez serwis wynagrodzenie.pl wynika, że przyznaje ją 27% spośród badanych firm. Na dalszych miejscach znalazły się takie formy gratyfikacji jak premia uzależniona od realizacji celów i nagrody roczne. Szczególną formę gratyfikacji stanowi nagroda jubileuszowa, która nagradza długoletni wkład pracownika w rozwój przedsiębiorstwa.

Warto wiedzieć: Co to jest i jak działa metoda success fee?

Premia uznaniowa a wynagrodzenie chorobowe

Wielu pracowników zastanawia się, czy premia uznaniowa wchodzi do podstawy tzw. chorobowego. Aby tak się stało, muszą zostać spełnione odpowiednie warunki. Premia uznaniowa w podstawie chorobowego znajdzie się wtedy, gdy pracownik nie zachowuje do niej prawa w czasie przebywania na zwolnieniu lekarskim. Konieczne jest więc zmniejszenie jej kwoty w związku z nieobecnością chorobową.

Jeśli pracodawca uzna, że pracownikowi mimo wszystko należy się premia za okres pobierania świadczeń chorobowych, kwota premii nie będzie uwzględniona w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego. Do takiej sytuacji dochodzi jednak dość rzadko, ponieważ pracownicy przebywający na zwolnieniu lekarskim nie mają możliwości, by – tak jak ich zdrowi koledzy – realizować swoje zawodowe cele.

Przeczytaj także, czym jest tzw. lojalnościówka i co może wynika z umowy o zakazie prowadzenia działalności konkurencyjnej.

Czy premia uznaniowa wlicza się do emerytury?

Na temat tego, czy premia uznaniowa wlicza się do emerytury – mówiąc ściślej, czy jest brana pod uwagę przy wyliczaniu podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego – krąży wiele mitów. W tym miejscu trzeba wyraźnie zaznaczyć, że premie uznaniowe są „oskładkowane” jako przychód, który wynika ze stosunku pracy. Skoro od tej formy wynagrodzenia odprowadza się wszystkie składki ZUS, nie ma wątpliwości, że premia uznaniowa będzie brana pod uwagę przy wyliczaniu emerytury. A co za tym idzie – regularnie premiowany pracownik ma szansę na uzyskanie nieco wyższej emerytury.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Czy premia uznaniowa jest opodatkowana?

Premia uznaniowa jest przychodem pracownika wynikającym ze stosunku pracy i podlega dodaniu do pozostałych przychodów uzyskanych z tego źródła. W związku z tym pracodawca ma obowiązek pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od premii dochodowej zgodnie z odpowiednimi przepisami (art. 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie więc z powyższymi informacjami wynagrodzenie zasadnicze i premia uznaniowa podlegają opodatkowaniu.

Premia uznaniowa a ZUS

Zgodnie z przepisami, ten rodzaj gratyfikacji podlega oskładkowaniu jako przychód ze stosunku pracy. W związku z tym premia uznaniowa, tak samo jak wynagrodzenie zasadnicze, stanowi podstawę składek ZUS. Premie uznaniowe będą też brane pod uwagę przy wyliczaniu podstawy wysokości świadczenia emerytalnego.

Premia uznaniowa a urlop

Premii uznaniowej nie uwzględnia się w podstawie wynagrodzenia urlopowego. Gratyfikacja ma bowiem charakter nieregularny i nieprzewidywalny, w związku z czym nie może być brana pod uwagę. Identycznie kształtuje się zależność: premia uznaniowa a ekwiwalent za urlop.