Niespodziewany wypadek lub utrata zdrowia mogą uniemożliwić pracownikowi dalsze wykonywanie pracy. Na szczęście w takiej sytuacji nie jest on zdany tylko na siebie. Jeżeli spełni odpowiednie kryteria, może otrzymać świadczenie od państwa. Tzw. renta inwalidzka ma na celu finansowe wsparcie osób, które z różnych przyczyn nie są w stanie pełnić dotychczasowych obowiązków lub podejmować żadnego zatrudnienia.
Co to jest renta inwalidzka?
Renta inwalidzka to potoczna nazwa renty przyznawanej z tytułu niezdolności do pracy. Jej inne określenie to renta chorobowa. Tego typu świadczenie z ZUS-u wypłacane jest osobom, które z powodu złego stanu zdrowia (powstałego, np. na skutek wypadku lub długotrwałej choroby) nie mogą wykonywać pracy zarobkowej. Co ważne, wyróżnia się dwa rodzaje niezdolności do pracy. Są to:
- całkowita niezdolność do pracy – dotyczy osób, które ze względu na swoją niepełnosprawność utraciły możliwość wykonywania jakichkolwiek obowiązków zawodowych;
- częściowa niezdolność do pracy – dotyczy osób, które ze względu na stan zdrowia nie mają możliwości sprawowania dotychczasowego zawodu oraz świadczenia pracy, do której mają odpowiednie kwalifikacje, mogą jednak wykonywać inne obowiązki zawodowe.
Orzeczenie o niezdolności do pracy wydaje specjalna komisja lekarska. Okres jego ważności to 5 lat (oprócz chorób nieuleczalnych). Tego typu zaświadczenie jest podstawą do wypłacenia renty inwalidzkiej. To jednak niejedyny warunek, który trzeba spełnić, aby otrzymać świadczenie.
Komu przysługuje renta inwalidzka?
Wniosek o rentę inwalidzką mogą złożyć osoby, u których stwierdzono niezdolność do pracy. Co istotne, powinna ona powstać w okresach składkowych lub nieskładkowych wyznaczonych przez odpowiednie przepisy ustawy emerytalnej. Opcjonalnie może ona zaistnieć maksymalnie po 18 miesiącach od momentu ustania odprowadzania składek. Ten wymóg do wypłaty renty inwalidzkiej nie obowiązuje w przypadku całkowitej niezdolności do pracy oraz posiadania przynajmniej 20-letniego stażu ubezpieczeniowego w przypadku kobiet lub 25-letniego w przypadku mężczyzn.
Otrzymanie renty inwalidzkiej wymaga także posiadania odpowiedniego okresu składkowego i nieskładkowego, który odpowiada wiekowi, w jakim dana osoba stała się niezdolna do pracy. Ich łączna długość powinna wynosić:
- rok, jeżeli niezdolność do pracy powstała, zanim dana osoba ukończyła 20 lat;
- 2 lata, gdy niezdolność do pracy zaistniała między 20. a 22. rokiem życia;
- 3 lata, jeśli niezdolność do pracy pojawiła się między 22. a 25. rokiem życia;
- 4 lata, jeśli dana osoba utraciła zdolność do pracy w wieku 25–30 lat;
- 5 lat, jeżeli niezdolność do pracy została stwierdzona u osoby powyżej 30. roku życia. W tym przypadku okres podlegania ubezpieczeniom nie może być dłuższy niż 10 lat wstecz od dnia, w którym nastąpiła niezdolność do pracy lub od chwili złożenia wniosku o rentę inwalidzką. Wyjątkiem jest sytuacja całkowitej niezdolności do pracy i posiadanie 25 lat składkowych w przypadku kobiet lub 30 w przypadku mężczyzn.
Renta inwalidzka nie przysługuje osobom, które nie posiadają wymaganego okresu składkowego. Jeżeli jednak ich niezdolność do pracy zaistniała w czasie pobierania edukacji, mogą otrzymać rentę socjalną.
Ile wynosi renta inwalidzka?
Wysokość renty inwalidzkiej nie jest stała – zależy od ustalonej przez państwo kwoty bazowej, a także zarobków osiąganych przez konkretną osobę. W przypadku pracownika całkowicie niezdolnego do pracy renta inwalidzka składa się z:
- 24% kwoty bazowej (w okresie od 1.03.2020 do 28.02.2021 wynosi ona 4.294,67 zł),
- 1,3% zarobków w każdym okresie składkowym,
- 0,7% zarobków uzyskanych za każdy nieskładkowy rok,
- 0,7% podstawy wymiaru pracy za każdy brakujący rok do 25 lat stażu ubezpieczenia (tzw. staż hipotetyczny).
Renta inwalidzka z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75% renty za całkowitą niezdolność do podjęcia zatrudnienia.
