Rynek pracy stanowi jeden z elementów gospodarki i funkcjonuje obok rynków innego typu, takich jak, np. kapitałowy, pieniężny czy produktowy. Za sprawą zmian politycznych, społecznych i ekonomicznych, ulega on ciągłemu rozwojowi. W związku z tym współcześni pracodawcy i pracownicy muszą zmierzyć się z zupełnie inną rzeczywistością niż pokolenie ich rodziców. Przed wyznaczeniem podstawowych różnic, z którymi się stykają, warto jednak wiedzieć, czym jest rynek pracy i jakie są jego podstawowe rodzaje.
Co to jest rynek pracy?
Jeśli chodzi o rynek pracy, definicja tego terminu jest stosunkowo prosta. Pod pojęciem tym ukrywa się specyficzny rodzaj rynku, na którym dochodzi do wymiany, której przedmiotem jest praca. Taka transakcja odbywa się między nabywcami (czyli pracodawcami, którzy zgłaszają popyt na pracę i oferują miejsca zatrudnienia) a sprzedawcami (czyli pracownikami, którzy proponując swoje usługi, decydują o podaży pracy).
Rynek pracy dotyczy więc procesów związanych z najmem pracowników. Jego celem jest dążenie do uzyskania równowagi między popytem a podażą na pracę poprzez odpowiednią alokację i relokację zasobów ludzkich.
Rynek pracy i jego rodzaje
Obecny rynek pracy można podzielić na kilka oddzielnych grup, których charakter uzależniony jest od ich zasięgu geograficznego. Na tej podstawie wyróżnia się:
- lokalny rynek pracy – obejmujący mały teren, np. daną miejscowość i jej najbliższe okolice;
- regionalny rynek pracy – dotyczący danego regionu, np. województwa;
- krajowy rynek pracy – związany z zatrudnieniem na terenie konkretnego kraju,
- zagraniczny rynek pracy – odnoszący się do zatrudnienia poza ojczystym krajem (np. rynek pracy w Unii Europejskiej);
- globalny rynek pracy – czyli inaczej rynek światowy.
Istnieją także rynki pracy związane z konkretną branżą. Kwestie dotyczące zatrudnienia mogą wyglądać nieco inaczej w każdym sektorze, przez co ich przedstawiciele zmagają się z różnymi wyzwaniami. Pod tym względem, warto wymienić chociażby oświatowy rynek pracy czy rynek pracy IT.
Dawny i współczesny rynek pracy – podstawowe różnice
Współczesny rynek pracy znacząco różni się od tego, który istniał w przeszłości. Przede wszystkim, coraz częściej to pracownicy odgrywają w nim kluczową rolę. Pod tym względem, wyjątkowo ciekawie prezentuje się relacja rynek pracy i bezrobocie. Obecnie, znalezienie zatrudnienia nie jest już trudnością. Co więcej, to pracodawcy zmagają się z problemami z pozyskaniem nowych specjalistów. Stopa bezrobocia jest bowiem wyjątkowo niska, a do tego wciąż spada – przykładowo, w styczniu 2019 roku wynosiła 5,8%, natomiast w lipcu 5,4%.
Współczesny rynek pracy coraz częściej nazywany jest więc rynkiem pracownika. To osoby zatrudnione mogą sobie pozwolić na dyktowanie warunków pracodawcom. Ma to znaczący wpływ na wzrost wynagrodzeń, a także przyznawanie dodatkowych świadczeń, takich jak benefity pozapłacowe.
Obecny rynek pracy charakteryzuje się też specyficznym podejściem pracowników do miejsca zatrudnienia. W przeszłości, wykonywanie obowiązków służbowych w jednej firmie przez wiele lat było jak najbardziej pożądane. Współcześnie sytuacja ta diametralnie się zmieniła – pracownicy mniej stawiają na stabilność, a bardziej na rozwój i dużą elastyczność, co przekłada się również na częste zmiany miejsca pracy.
Ciekawie prezentuje się też podejście do wykształcenia. Dawniej, dyplom studiów wyższych był gwarancją zrobienia kariery. Na współczesnym rynku pracy kwestia ta wygląda nieco inaczej – choć tytuł magistra wciąż jest pożądany na wielu stanowiskach, często ważniejsze okazuje się doświadczenie i posiadanie konkretnych kompetencji.