środowisko pracy i charakterystyka tworzących je czynników

Czynniki tworzące środowisko pracy mogą  mieć niekiedy charakter uciążliwy, szkodliwy lub niebezpieczny. Wartość ich natężenia nie może jednak przekraczać wyznaczonych norm. Miejsce, w którym wykonuje się obowiązki zawodowe, powinno być  bowiem odpowiednio przystosowane do pełnienia danego zawodu, a kwestie te są ściśle uregulowane przez przepisy BHP. Rolą pracodawcy jest kontrola warunków w środowisku pracy i dążenie do zmniejszenie ewentualnych zagrożeń zawodowych.

Co to jest środowisko pracy?

Jeśli chodzi o pojęcie „środowisko pracy”, definicja tego terminu ujmuje je jako otoczenie tworzone przez czynniki materialne oraz społeczne, z którymi pracownik styka się podczas pełnienia obowiązków zawodowych. Wśród nich wyróżnia się te, które mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla zdrowia lub życia osoby zatrudnionej.

przeczytaj też: czym jest piramida potrzeb i jakie ma znaczenie w pracy?

Czym są społeczne i materialne czynniki tworzące środowisko pracy?

Czynniki materialne tworzące środowisko pracy to m.in. teren miejsca zatrudnienia, budynki i pomieszczenia wchodzące w skład firmy, a także narzędzia, urządzenia czy maszyny wykorzystywane  podczas wykonywania obowiązków służbowych. Materialne środowisko pracy dzieli się również na takie czynniki, jak:

• czynniki fizyczne, czyli m.in. temperatura, oświetlenie, hałas, promieniowanie optyczne, jonizujące lub laserowe, wibracje czy unoszący się w powietrzu pył;
• czynniki chemiczne, czyli obecność substancji toksycznych, drażniących, uczulających, rakotwórczych czy mutagennych;
• czynniki biologiczne, czyli obecność makroorganizmów roślinnych lub zwierzęcych, a także mikroorganizmów, takich jak bakterie, pasożyty, wirusy czy grzyby oraz wytwarzanych przez nie toksyn i alergenów.

Do społecznych czynników tworzących środowisko pracy zalicza się z kolei m.in. stosunki międzyludzkie w firmie, wymagania psychologiczne pracy, możliwości rozwoju zawodowego czy kulturę organizacyjną przedsiębiorstwa.

Czynniki tworzące środowisko pracy: niebezpieczne, szkodliwe lub uciążliwe

Materialne środowisko pracy może składać się z czynników, które są potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia lub życia. Wśród nich wyodrębniono trzy kategorie o różnym stopniu zagrożenia.

przeczytaj też: metoda ALPEN – w jaki sposób efektywnie zarządzać swoim czasem?

1. Czynniki niebezpieczne – mogą doprowadzić do wypadku przy pracy, zakończonego urazem. Zalicza się do nich narażenie na kontakt m.in. z ostrymi narzędziami, poruszającymi się elementami, prądem elektrycznym, materiałami wybuchowymi, promieniowaniem, śliską lub nierówną powierzchnią czy substancjami chemicznymi.
2. Czynniki szkodliwe – gdy oddziałują na pracownika przez dłuższy czas, mogą doprowadzić do obniżenia sprawności fizycznej lub psychicznej oraz wystąpienia choroby zawodowej. Należą do nich poszczególne czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne.
3. Czynniki uciążliwe – ich występowanie w środowisku pracy nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia lub życia pracownika, jednak może prowadzić do pogorszenia samopoczucia oraz obniżenia komfortu i wydajności pracy. Zalicza się do nich m.in. monotonię wykonywanych obowiązków, wysiłek fizyczny, złe oświetlenie, wilgotny mikroklimat, a także obciążenia psychiczne.

Środowisko pracy – BHP i obowiązki pracodawców

Jeżeli w  środowisku pracy występują czynniki zagrażające zdrowiu lub życiu pracowników, pracodawcy powinni przeprowadzać regularne kontrole i pomiary ich natężenia. Ich zadaniem jest też eliminacja źródeł poszczególnych czynników o charakterze niebezpiecznym i szkodliwym  lub ograniczenie ich oddziaływania poprzez stosowanie specjalnych osłon oraz wprowadzenie odpowiednich ochron osobistych. Konieczne są także szkolenia dla pracowników oraz poinformowanie ich o możliwych zagrożeniach, a także wdrożenie zasad ergonomii.