Staż pracy to kluczowy czynnik w wielu aspektach życia zawodowego – od niego zależy m.in. długość urlopu czy wysokość emerytury. Jednak nie każde zatrudnienie jest traktowane tak samo przy obliczaniu stażu. Sprawdź, jakie okresy pracy i aktywności zawodowej są brane pod uwagę, a które niestety nie mogą być wliczone. Dowiedz się, czy umowa-zlecenie będzie uwzględniona przy obliczaniu stażu pracy.
Czym jest staż pracy i jak się go liczy?
Staż pracy to łączny okres zatrudnienia w ramach stosunku pracy – na podstawie umowy o pracę (np. umowy na czas nieokreślony lub umowy o pracę na zastępstwo), spółdzielczej umowy o pracę, mianowania lub wyboru. Nie ma znaczenia, czy praca była pełnoetatowa, czy niepełnoetatowa, ani czy została rozwiązana w sposób zgodny z przepisami, czy też nie. Liczy się wyłącznie długość zatrudnienia.
Aby obliczyć swój staż pracy, wystarczy zsumować wszystkie okresy, w których byłeś zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Możesz w tym celu skorzystać z darmowych kalkulatorów stażu pracy dostępnych online. Wystarczy wprowadzić daty zatrudnienia i zwolnienia, aby internetowe narzędzia automatycznie obliczyły twój całkowity staż pracy.
Okresy składkowe i nieskładkowe wliczane do stażu pracy
Zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do stażu pracy wliczane są nie tylko okresy składkowe, lecz również nieskładkowe.
Okresy składkowe to m.in.:
- okresy ubezpieczenia (opłacania składek na ubezpieczenie społeczne);
- okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne duchownych;
- okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim;
- okresy działalności kombatanckiej w Polsce;
- okresy pracy w służbach mundurowych (Policja, Straż Graniczna, Służba Więzienna itp.);
Okresy nieskładkowe to m.in.:
- okresy pobierania zasiłku chorobowego lub opiekuńczego;
- okresy pobierania świadczenia rehabilitacyjnego;
- okresy pobierania renty chorobowej po ustaniu zatrudnienia;
- okresy urlopów bezpłatnych związanych z delegacją małżonka;
- okresy pobierania nauki w szkole wyższej lub na studiach doktoranckich.
Warto pamiętać, że do stażu pracy wliczane są również okresy ubezpieczenia za granicą, o ile stanowią tak umowy międzynarodowe.
Przeczytaj też: Umowa na zastępstwo a ciąża – wszystko, co warto wiedzieć
Działalność gospodarcza a staż pracy
Niestety prowadzenie własnej działalności gospodarczej i wynikające z niej okresy obowiązywania umów B2B nie są wliczane do stażu pracy. Oznacza to, że osoba, która przez wiele lat prowadziła firmę, a następnie podjęła pracę na etacie, będzie traktowana tak samo jak osoba rozpoczynająca karierę zawodową.
Taka sytuacja budzi wiele kontrowersji wśród przedsiębiorców, gdyż przekłada się na znacznie niższą emeryturę oraz mniejsze uprawnienia pracownicze, takie jak długość urlopu. Jednak obecnie nie wprowadzono zmian prawnych, które umożliwiałyby wliczanie okresu prowadzenia działalności gospodarczej do stażu pracy.
Czy umowa-zlecenie wlicza się do stażu pracy?
Podobnie jak w przypadku działalności gospodarczej, umowa-zlecenie nie jest wliczana do stażu pracy. Wynika to z faktu, że jest umową cywilnoprawną, a nie stosunkiem pracy regulowanym przez Kodeks pracy.
Oznacza to, że osoba zatrudniona na umowie-zlecenie nie podlega takim samym regulacjom jak pracownik etatowy. Nie ma np. obowiązku przestrzegania przez zleceniodawcę przepisów o czasie pracy czy urlopach.
Do stażu pracy nie wlicza się również umowa o dzieło, nie mają także znaczenia wszelkie dodatkowe umowy lojalnościowe z pracodawcą.
Staż pracy a emerytura
Długość stażu pracy ma kluczowe znaczenie przy ustalaniu wysokości emerytury. Choć sam fakt osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn) jest wystarczający, by nabyć prawo do świadczenia, jego wysokość zależy od zgromadzonego kapitału emerytalnego.
Na ten kapitał składają się:
- zwaloryzowane składki odprowadzane od 1999 roku;
- kapitał początkowy, czyli składki opłacane przed 1999 rokiem;
- długość stażu pracy.
Im dłuższy staż pracy, tym wyższe świadczenie emerytalne. Aby otrzymać emeryturę minimalną, kobieta musi mieć udokumentowany staż pracy wynoszący co najmniej 20 lat, a mężczyzna 25 lat. Okresy nieskładkowe mogą stanowić maksymalnie 1/3 tego stażu.
Warto podkreślić, że sama długość stażu pracy nie decyduje o prawie do emerytury. Kluczowe jest osiągnięcie wieku emerytalnego oraz opłacanie składek przez co najmniej 1 dzień. Staż ma natomiast znaczenie dla wysokości świadczenia, szczególnie w przypadku, gdy wyliczona emerytura byłaby niższa od kwoty minimalnej.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Jaki wpływ ma staż pracy na okres wypowiedzenia?
Długość stażu pracy w danym zakładzie, a nie całkowity staż pracy, decyduje o okresie wypowiedzenia umowy o pracę. Zgodnie z Kodeksem pracy:
- przy zatrudnieniu krótszym niż 6 miesięcy – 2 tygodnie wypowiedzenia;
- przy zatrudnieniu co najmniej 6 miesięcy – 1 miesiąc wypowiedzenia;
- przy zatrudnieniu co najmniej 3 lata – 3 miesiące wypowiedzenia.
Czy praca w rolnictwie liczy się do stażu pracy?
Praca w gospodarstwie rolnym może być wliczana do stażu pracy, pod warunkiem że odpowiednie przepisy w danym miejscu pracy na to pozwalają. Szczegółowe zasady określa ustawa o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.
Czy praca za granicą wlicza się do stażu pracy?
Okresy zatrudnienia za granicą są wliczane do stażu pracy, o ile stanowią tak umowy międzynarodowe. W takiej sytuacji należy udokumentować je przetłumaczonymi na język polski dokumentami, takimi jak świadectwa pracy.
