Zawód nauczyciela to jedna z najbardziej wymagających, lecz niezbyt dobrze opłacanych profesji. Sama praca przy tablicy to nie wszystko – trzeba jeszcze przygotować zajęcia, sprawdzać klasówki i cały czas być na bieżąco ze zmianami programowymi. Niektórzy mogą przejść na wcześniejszą emeryturę dla nauczycieli. Sprawdź, na jakich zasadach jest to możliwe i czy taki ruch opłaca się pod względem finansowym.
Ile wynoszą emerytury dla nauczycieli?
Wysokość emerytur nauczycieli zależy od wielu czynników, takich jak wysokość zarobków, staż pracy, suma zwaloryzowanych składek na koncie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), ale również od innych zmiennych – prognozowanego wskaźnika inflacji, wzrostu PKB i podwyżce wynagrodzeń w wymiarze ogólnospołecznym i w sektorze oświaty.
Szacuje się, że kwota przeciętnej emerytury nauczycielskiej mieści się w przedziale 2500–2900 zł brutto, przy założeniu, że nauczyciel zakończył swoją karierę zawodową w momencie osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Osoby, które legitymują się nieco dłuższym stażem pracy – np. spędziły „przy tablicy” 40 lat – mogą liczyć na świadczenie w wysokości 3500 zł brutto.
Dzięki corocznej waloryzacji emerytur wszystkie grupy zawodowe – nie wyłączając nauczycieli – mogą mieć pewność, że wysokość świadczenia będzie dostosowywana do aktualnych cen i poziomu życia w ogóle. Emerytury będą wyższe również ze względu na podwyżki nauczycielskich pensji. W 2024 r. średnie wynagrodzenia w tym sektorze będą wynosić: 6353 zł brutto (dla nauczyciela początkującego), 7453,47 zł brutto (dla nauczyciela mianowanego) oraz 9523,88 zł brutto (dla nauczyciela dyplomowanego).
Warto wiedzieć: Jaka emerytura po 30 latach pracy przy najniższej krajowej?
Emerytura dla nauczycieli – jak wygląda jej struktura?
Prawa i obowiązki nauczyciela są zapisane w Karcie Nauczyciela, czyli polskiej ustawie z 26. Stycznia 1982 r. W tym odpowiedniku Kodeksu pracy zapisane są również uprawnienia emerytalne, z których wynika, że pedagodzy mają prawo do emerytury powszechnej, a niektórzy z nich mogą otrzymywać nauczycielskie świadczenie kompensacyjne lub emeryturę pomostową.
Jeśli nauczyciel odprowadzał składki do ZUS i osiągnął powszechny wiek emerytalny – 65 lat w przypadku mężczyzn i 60 dla kobiet – ma prawo do emerytury powszechnej. Jej wysokość zależy m.in. od składek na koncie ubezpieczonego, środków na subkoncie ZUS, zwaloryzowanego kapitału początkowego i średniego dalszego trwania życia.
Przed przejściem na emeryturę pedagodzy mogą pobierać nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, które stanowi odpowiednik świadczenia przedemerytalnego. Szacuje się, że średnia wysokość świadczenia kompensacyjnego wynosi ok. 3500 zł brutto. Warunkiem skorzystania z tzw. „kompensówki” jest:
- osiągnięcie odpowiedniego wieku w określonym przedziale czasowym, np. w 2024 roku kobiety muszą mieć 55 lat, a mężczyźni 60 lat;
- staż pracy w wymiarze przynajmniej 30 lat, w tym przynajmniej 20 lat w szkołach lub placówkach oświatowych w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowej liczby zajęć;
- rozwiązanie stosunku pracy w momencie osiągnięcia wymaganego stażu i wieku.
Nauczycielom, którzy pracowali w szczególnych warunkach, przysługuje również prawo do emerytury pomostowej. Warunkiem jej przyznania jest więc praca w takich miejscach jak ośrodki szkolno-wychowawcze, zakłady poprawcze czy młodzieżowe ośrodki socjoterapii. Dodatkowym wymogiem jest wiek co najmniej 60 lat (mężczyźni) i 55 lat (kobiety), 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach i co najmniej 20-letni (w przypadku kobiet) lub 25-letni (w przypadku mężczyzn) okres ubezpieczenia. Wysokość emerytury pomostowej jest niższa niż kwota świadczenia przyznawanego po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Kiedy nauczyciele będą mogli przejść na wcześniejszą emeryturę?
Od 2023 r. nauczyciele znów mogą przechodzić na emeryturę wcześniej. Zasady przyznawania prawa do wcześniejszej emerytury dla nauczycieli wynikają z art. 88a wspomnianej już Karty Nauczyciela. Jest to jednak przywilej, z którego mogą skorzystać wyłącznie pedagodzy, którzy:
- rozpoczęli pracę nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego przed dniem 1 stycznia 1999 r.;
- przynajmniej 20 lat były wykonywali pracę nauczyciela w wymiarze przynajmniej połowy obowiązkowego okresu „przy tablicy”;
- legitymują się okresem składkowym wynoszącym minimum 30 lat;
- rozwiązali stosunek pracy.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa nauczyciele mogą przejść na wcześniejszą emeryturę najwcześniej w roku szkolnym 2024/2025.
Przeczytaj też: Jaka emerytura po 10 latach pracy? Wysokość
Wcześniejsze emerytury dla nauczycieli – czy to się opłaca?
Wielu nauczycieli zastanawia się, czy przejście na wcześniejszą emeryturę to dobre rozwiązanie. Wcześniejsza emerytura nie może być oczywiście niższa od minimalnego świadczenia emerytalnego – które w 2024 r. wynosi 1783,82 zł brutto, czyli 1620,67 zł na rękę – jednak nie należy się spodziewać, że będzie wysoka. Przewidywane kwoty powinny kształtować się na poziomie 2800–3000 zł na rękę. Dlatego niewielu nauczycieli woli wydłużyć swój staż zawodowy, zamiast go skracać.
Sprawdź również, na czym polega ochrona przedemerytalna i kto może z niej skorzystać.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
Ile wynosi emerytura po 35 latach pracy nauczyciela?
Wysokość emerytury nauczyciela po 35 latach pracy prawdopodobnie będzie wynosić ok. 70–80% ostatniej wyliczonej podstawy wynagrodzenia. Faktyczna wartość świadczenia zależy jednak od wielu zmiennych, czynników indywidualnych oraz zmianach w prawie emerytalnym. Wysokość świadczenia po wypracowaniu takiego stażu prawdopodobnie będzie niższa niż 3500 zł brutto.
Czy nauczyciel może odejść na wcześniejszą emeryturę po 30 latach pracy?
Tak. Jeśli nauczyciel ma udokumentowany 30-letni staż składkowy – i oczywiście spełnia wszystkie pozostałe warunki określone w przepisach prawa – może przejść na wcześniejszą emeryturę.
Czy nauczyciele mogą podwyższyć swoje świadczenia emerytalne?
Nie każdy może liczyć na dodatki, jakim jest np. emerytura olimpijska. Jednak nauczyciele – podobnie jak przedstawiciele innych zawodów – mogą oszczędzać pieniądze na emeryturę w ramach III filaru, czyli gromadzić środki w ramach Indywidualnego Konta Emerytalnego (IKE) lub Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Przedstawiciele tej grupy zawodowej mogą uczestniczyć również w Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK). Aby działania te przyniosły realne korzyści, warto jak najwcześniej rozpocząć oszczędzanie.
Czy wcześniejsza emerytura dla nauczycieli to emerytura pomostowa?
Nie. Mimo że oba świadczenia są wypłacane przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego, są one przyznawane na zupełnie innych warunkach i dotyczą innych grup nauczycieli.
