wygaśnięcie a rozwiązanie umowy – co warto wiedzieć na ten temat?

Wygaśnięcie stosunku pracy to wyjątkowa sytuacja, która pozwala na zakończenie współpracy między pracodawcą a pracownikiem. Jest możliwa wyłącznie w konkretnych przypadkach, które ściśle wyznaczają przepisy prawa. Stanowi więc zupełnie inne zagadnienie niż standardowe rozwiązanie umowy o pracę. Jaka jest podstawa prawna wygaśnięcia stosunku pracy i w jakich sytuacjach do niego dochodzi?

Istnieje wiele ważnych różnic między wygaśnięciem a rozwiązaniem umowy o pracę. Najczęściej współpracę z daną firmą kończy się na podstawie tej drugiej opcji. Konieczne jest do tego tzw. oświadczenie woli jednej lub obu stron. Zupełnie inaczej sprawa wygląda w przypadku wygaśnięcia stosunku pracy. W takiej sytuacji ustaje on po prostu na mocy prawa. Warto wiedzieć, jak to wygląda w praktyce.

Jaka jest podstawa prawna wygaśnięcia stosunku pracy?

Kwestie związane z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę są regulowane przez przepisy Kodeksu pracy. W tym akcie normatywnym można znaleźć wszystkie istotne informacje związane nie tylko z zasadami rozpoczynania współpracy między pracownikiem a pracodawcą oraz okresem jej trwania, lecz także jej kończenia. Dotyczy to zarówno rozwiązywania umów przez jedną lub dwie strony, jak i jej wygaśnięcia. Warto więc wiedzieć, gdzie szukać szczegółowych informacji.

Warto wiedzieć: Jak przygotować wypowiedzenie umowy o pracę?

Podstawą prawną wygaśnięcia stosunku pracy są art. 631, 632 i 66 Kodeksu pracy. Znajdują się one w oddziale 7 aktu normatywnego, który zatytułowany jest jako „Wygaśnięcie umowy o pracę”. Obejmuje on kluczowe zagadnienia w tej kwestii. Szczególne sytuacje podane są także w art. 122 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. dotyczącej powszechnego obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej.

Wygaśnięcie a rozwiązanie umowy o pracę – jakie są różnice?

Do rozwiązania umowy o pracę może dojść na skutek porozumienia stron lub złożenia wypowiedzenia przez pracodawcę czy pracownika, a także poprzez zwolnienie bez zachowania okresu wypowiedzenia (np. tzw. „dyscyplinarka”). Oprócz tego do takiej sytuacji dochodzi, jeżeli upłynął czas, na jaki zawarta była umowa, lub gdy nadszedł dzień ukończenia pracy, w celu wykonania której ją podpisano. We wszystkich sytuacjach konieczne jest oświadczenie woli przynajmniej jednej (a czasami obu) stron. To podstawowa różnica między wygaśnięciem a rozwiązaniem umowy o pracę. W przypadku wygaśnięcia, wola pracownika lub pracodawcy nie ma znaczenia. Dochodzi do niego bowiem na skutek konkretnych zdarzeń, które są opisane w podstawie prawnej wygaśnięcia stosunku pracy. Powodują one, że umowa automatycznie zostaje zakończona.

Warto wiedzieć: Podanie o zwolnienie z pracy: wzór i porady

Kiedy wygasa stosunek pracy?

Podstawa prawna wygaśnięcia stosunku pracy jasno wyznacza sytuacje, w których do niego dochodzi. Zgodnie z przepisami są to takie wydarzenia, jak:

• śmierć poniesiona przez osobę zatrudnioną,
• śmierć poniesiona przez pracodawcę, który jest osobą fizyczną. Warto jednak wiedzieć, że istnieją sytuacje, w których umowa nie zostaje automatycznie rozwiązana. Kontynuuje się zatrudnienie w jej ramach, jeżeli przedsiębiorstwo zostało przejęte przez nowego właściciela (zastosowanie znajdują tu przepisy z art. 231 Kodeksu pracy) lub wtedy, gdy w chwili śmierci pracodawcy ustanowiony został zarząd sukcesyjny,
• upłynięcie 3. miesięcy absencji danego pracownika, o ile jego nieobecność jest spowodowana tymczasowym aresztowaniem.

Warto wiedzieć: Zwolnienie dyscyplinarne – jakie mogą być jego przyczyny i skutki

To podstawowe przyczyny wygaśnięcia stosunku pracy. Może do niego dojść także w innej sytuacji wyznaczonej szczególnymi przepisami. Jest nią niezgłoszenie się przez osobę zatrudnioną z powrotem do pracy w określonym czasie po zwolnieniu z odbywania zasadniczej służby wojskowej. Do wygaśnięcia umowy jednak nie dojdzie, jeżeli ma się usprawiedliwienie absencji.

Dodatkowo, do wygaśnięcia stosunku dochodzi wtedy, gdy pracownik, który zakończył stosunek pracy z wyboru, nie zgłosi w stosownym terminie, że wraca do poprzedniej pracy. Taka sytuacja może dotyczyć, np. radnych lub samorządowców.