Zwolnienia grupowe wiążą się z szeregiem obowiązków po stronie pracodawcy, a pracownicy otrzymują pewne prawa i przywileje. Wynika to bezpośrednio z odgórnie ustalonych przepisów – ustawa o zwolnieniach grupowych określa m.in. kogo dotyczy tego typu redukcja etatów, a także jaką odprawę muszą z jej tytułu otrzymać podwładni.
Jakie zasady wyznacza ustawa o zwolnieniach grupowych?
Zgodnie z przepisami ustawy zwolnienia grupowe dotyczą sytuacji, w której przedsiębiorca zatrudnia minimum 20 podwładnych i rozwiązuje z nimi umowę o pracę z przyczyn, które leżą po jego stronie. Pracodawca może to zrobić za pośrednictwem standardowego wypowiedzenia lub zawarcia porozumienia stron, które było jego inicjatywą. Odpowiednie regulacje ściśle określają, od ilu osób zwolnienia grupowe stają się faktem. Według przepisów w ciągu 30 dni musi dojść do utraty pracy przez:
- 10 zatrudnionych, jeżeli w firmie pracuje mniej niż 100 podwładnych,
- 10% podwładnych, jeżeli pracodawca zatrudnia przynajmniej 100, jednak nie więcej niż 300 osób,
- 30 pracowników, jeżeli w przedsiębiorstwie jest zatrudnionych minimum 300 osób.
W przypadku zawarcia porozumienia stron z inicjatywy pracodawcy musi ono dotyczyć minimum 5 osób. W innym przypadku nie będą one zaliczane do personelu objętego zwolnieniem grupowym.
Zwolnienia grupowe – procedura dotycząca konsultacji ze związkami zawodowymi
Pracodawca ma obowiązek skonsultować grupowe zwolnienia ze związkami zawodowymi, o ile funkcjonują one w danej firmie. W tym celu przedsiębiorca musi wystosować specjalne pismo, w którym informuje organizacje związkowe o:
- powodach zwolnienia grupowego,
- liczbie podwładnych zatrudnionych w firmie wraz z wyszczególnieniem grup zawodowych, do których należą,
- grupach zawodowych, których ma dotyczyć zwolnienie zbiorowe,
- kryteriach, na podstawie których dobierani są pracownicy objęci zwolnieniem grupowym,
- okresie planowanego zwolnienia grupowego,
- kolejności zwolnień poszczególnych pracowników,
- propozycjach związanych z rozwiązaniem spraw pracowniczych dotyczących zwolnienia grupowego.
W ciągu maksymalnie 20 dni od złożenia przez pracodawcę zawiadomienia, powinno dojść do konsultacji ze związkami zawodowymi. Jeśli nie ma możliwości zawarcia porozumienia, pracodawca sam ustala w regulaminie zasady dotyczące zwolnień grupowych. Zarówno w przypadku porozumienia, jak i jego braku, przedsiębiorca musi zawiadomić o przyjętych postanowieniach powiatowy urząd pracy.
Zwolnienia grupowe – odprawa przysługująca pracownikom
Ważnym przywilejem, który przysługuje pracownikom jest odprawa przy zwolnieniach grupowych. Ma do niej prawo każda osoba, która traci pracę w tym trybie. Wysokość świadczenia zależy jednak od stażu pracy w danej firmie. Zgodnie z prawem odprawa przy zwolnieniu grupowym wynosi:
- równowartość jednomiesięcznej pensji, jeśli pracownik był zatrudniony w danej firmie krócej niż 2 lata;
- równowartość dwumiesięcznej pensji, jeśli podwładny pracował w danym przedsiębiorstwie przez 2-8 lat;
- równowartość dwumiesięcznej pensji, jeśli pracownik świadczył pracę u danego pracodawcy przez ponad 8 lat.
Odprawa z tytułu zwolnień grupowych obliczana jest na takich samych zasadach, jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. Nie może ona wynosić więcej niż 15-krotność pensji minimalnej obowiązującej w momencie rozwiązania umowy o pracę.
Kogo nie dotyczą zwolnienia grupowe?
Zwolnienia grupowe nie dotyczą osób objętych szczególną ochroną. Wśród nich znajdują się:
- kobiety w ciąży,
- osoby w wieku przedemerytalnym,
- osoby przebywające na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim lub ojcowskim,
- społeczny inspektor pracy,
- członkowie zarządu organizacji związkowej,
- podwładni, którzy zostali powołani do odbycia służby wojskowej (zasadniczej lub zastępczej) lub przeszkolenia wojskowego.
W przypadku tych pracowników, zamiast zwolnienia grupowego pracodawca może zdecydować się na wypowiedzenie warunków pracy i płacy.