kierowca

Praca jako kierowca zawodowy ma niejedno oblicze. W obrębie tego zawodu funkcjonuje tak naprawdę kilka konkretnych wyspecjalizowanych profesji. Wszystko zależy od tego, jaki pojazd prowadzi dana osoba. Najpopularniejsze stanowiska to m.in.:

• kierowca autobusu (kod zawodu 833101) – odpowiada za kierowanie pojazdami samochodowymi przeznaczonymi do przewożenia ponad dziesięciu osób (autobusami), wyposażonymi w przyczepy lub bez nich. Kierowca busa jeździ po wyznaczonych trasach (miejskich, podmiejskich, dalekobieżnych krajowych lub międzynarodowych) i odpowiada przy tym za obsługę pasażerów, dbając o ich komfort i bezpieczeństwo. Do jego zadań należy też konserwacja i dokonywanie drobnych napraw w autobusie;
• kierowca samochodu ciężarowego (kod zawodu 833203) – zajmuje się kierowaniem samochodami, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony (wyłączone są z tego autobusy). Takie pojazdy mogą mieć przyczepy lub być ich pozbawione. Służą do publicznego transportu drogowego. Przy ich pomocy przewozi się różnego rodzaju załadunki zarówno na trasach krajowych, jak i międzynarodowych. Kierowca samochodu ciężarowego odpowiada m.in. za obsługę, konserwowanie i naprawę pojazdu, a także zabezpieczanie przewożonych towarów, przestrzeganie harmonogramu dostaw;
• kierowca samochodu dostawczego (kod zawodu 832202) – odpowiada za prowadzenie pojazdów samochodowych, których dopuszczalna, całkowita masa wynosi nie więcej niż 3,5 tony. Wolno mu także kierować zespołami pojazdów, które składają się z samochodu i przyczepy – wówczas całkowita dopuszczalna masa nie może przekraczać 4250 kg. Podstawowym zadaniem kierowcy samochodu dostawczego jest transportowanie ładunków z miejsca na miejsce przy zachowaniu odpowiednich zasad bezpieczeństwa;
• kierowca samochodu osobowego (kod zawodu 832203) – zajmuje się prowadzeniem aut osobowych oraz innych samochodów (poza autobusami i motocyklami), których całkowita, dopuszczalna masa wynosi poniżej 3,5 tony. Mogą one mieć na wyposażeniu lekką przyczepę lub być jej pozbawione. Kierowca samochodu osobowego odpowiada przede wszystkim za przewożenie osób lub towarów. Należy do niego także dbałość o czynności z zakresu kontroli, obsługi, konserwacji i usuwania drobnych usterek w samochodzie;
• kierowca mechanik (kod zawodu 832201) – odpowiada za kierowanie pojazdami samochodowymi na podstawie danego prawa jazdy. Celem jego działań jest transport ludzi lub towarów oraz wykonywanie czynności pozwalających na utrzymanie auta w odpowiednim stanie technicznym (w tym dokonywanie napraw).

To najczęściej spotykane stanowiska, jeśli chodzi o zawód kierowcy. Oprócz nich można wyróżnić także kierowców prowadzących takie pojazdy jak autocysterna, ciągnik rolniczy, ciągnik siodłowy, lokomotywa spalinowa, drezyna i wózek motorowy, pojazd uprzywilejowany, trolejbus oraz kombajn.

Sprawdź: Kierowca zawodowy – wymagania i kompetencje niezbędne do wykonywania zawodu

Zakres obowiązków na stanowisku kierowcy zawodowego jest złożony. Konkretne zadania zależą w dużej mierze od typu wykonywanej profesji. Ogólne czynności, za które jest się odpowiedzialnym w tej pracy, to m.in.:

• kierowanie wybranym pojazdem zgodnie z uprawnieniami, które ma kierowca;
• przestrzeganie przepisów ruchu drogowego;
• przewożenie ludzi lub towarów;
• kontrolowanie stanu technicznego prowadzonego samochodu (ważne jest sprawdzanie takich parametrów jak m.in. poziom paliwa i płynów eksploatacyjnych, oświetlenie, ogumienie, sygnalizacja dźwiękowa, działanie hamulców);
• usuwanie drobnych usterek, które powstały w trakcie jazdy;
• w przypadku przewozu towarów kontrolowanie tego, jak są załadowywane oraz odpowiednie zabezpieczanie ich na czas jazdy przed ewentualnym uszkodzeniem;
• prowadzenie ważnej dokumentacji związanej z wykonywanym zawodem (np. dokumentacji pojazdu, przewozowej);
• przestrzeganie norm czasu pracy kierowcy zawodowego;
• udzielanie pierwszej pomocy w sytuacji wypadku drogowego.
  
   

Jak widać, zakres obowiązków kierowcy jest dość szeroki. Ich wypełnianie wymaga od niego odpowiednich kompetencji i oficjalnych kwalifikacji.

To, jak wygląda codzienna praca kierowcy, zależy od jego specjalizacji. Jednak bez względu na to miejscem wykonywania obowiązków zawodowych jest wnętrze samochodu – osobowego, dostawczego, ciężarowego, autobusu itp. Co do zasady praca takiego specjalisty ma charakter indywidualny – jest wykonywana samodzielnie. Kierowca styka się jednak również z innymi ludźmi. W przypadku kierowania autobusem lub pojazdem służącym do przewożenia osób są nimi pasażerowie. W przypadku prowadzenia samochodu ciężarowego lub dostawczych kierowca ma kontakt m.in. z magazynierami oraz dyspozytorami. Mimo to praca na takim stanowisku przez większość czasu wykonywana jest w samotności.

Zawodowy kierowca korzysta z różnorodnych narzędzi, które pozwalają mu na poprawne i bezpieczne wypełnianie codziennych obowiązków. Wśród nich można wymienić np. GPS oraz telefon komórkowy. W niektórych przypadkach konieczny jest także tachograf, czyli urządzenie, które rejestruje czas prowadzenia danego pojazdu. Oprócz tego kierowcy ciężarówek powinni mieć na wyposażeniu urządzenia o charakterze samozaładowczym. Każdy pracownik musi też dbać o bezpieczeństwo. W tym celu należy wozić ze sobą podstawowe narzędzia warsztatowe, gaśnicę oraz zestaw do udzielania pierwszej pomocy.

Warunki zatrudnienia kierowcy również zależą od konkretnego stanowiska. W tym zawodzie często możliwa jest zarówno praca stała, jak i tymczasowa. Wszystko zależy od wymogów i oczekiwań firmy, a także charakteru danej posady.

Kierowcy zawodowi zazwyczaj mogą liczyć na podpisanie umowy o pracę. To korzystne rozwiązanie, które odpowiednio ich zabezpiecza oraz daje wszystkie ważne przywileje przeznaczone dla pracowników. Często stosowanym wyjściem jest też samozatrudnienie. Kierowcy zawodowi mogą wówczas zawierać kontakty B2B z różnymi przedsiębiorstwami. Takie rozwiązanie wyróżnia się większą elastycznością, jednak wymaga samodzielnego zadbania o kwestie formalne związane m.in. ze składkami ZUS.

Kierowca wykonuje odpowiedzialny zawód, który wymaga odpowiedniego skupienia i koncentracji. W związku z tym istnieją ograniczenia dotyczące czasu wykonywania przez niego obowiązków zawodowych. Ma to na celu zapewnić bezpieczeństwo zarówno jemu, jak i innym użytkownikom dróg.

Zgodnie z przepisami, kierowca zawodowy może prowadzić pojazd przez maksymalnie 9 godzin w ciągu dnia. Dwa razy tygodniowo wolno mu wydłużyć ten czas, jednak do maksymalnie 10 godzin. Musi także robić przerwy. Nieprzerwanie za kierownicą może przebywać jedynie przez 4,5 godziny. Później obowiązuje go 45-minutowa przerwa. Ma prawo ją podzielić, np. po dwóch godziny jazdy wykorzystać 15 minut, a po kolejnych 2,5 godziny – pozostałe 30 minut. Krótsza część takiej podzielonej przerwy musi zostać wykorzystana w pierwszej kolejności.

Należy też pamiętać, że kierowców zawodowych obowiązują także inne ograniczenia dotyczące czasu pracy. Ważna jest norma tygodniowa. Według niej pracownik może wykonywać obowiązki przez 56 godzin w skali tygodnia. Istnieje też norma dwutygodniowa, która ogranicza czas wypełniania zadań służbowych do 90 godzin w ciągu dwóch tygodni. Warto przy tym pamiętać, że przepisy dotyczące czasu pracy kierowcy nie obejmują wszystkich. Nie podlegają im osoby prowadzące m.in. samochody medyczne, wojskowe, specjalistyczne, wolnobieżne, zabytkowe, kontrolowane po naprawie czy przewożące osoby na trasach regularnych do 50 km.

Kierowca może rozwijać się na zajmowanym przez siebie stanowisku. Najczęściej jest to związane ze zdobywaniem nowych uprawnień pozwalających na kierowanie innym typem pojazdów niż dotychczas. Przykładowo, kierowca samochodu ciężarowego może zdobyć prawo jazdy kat. D pozwalające na prowadzenie autobusu lub D+E, które umożliwia również kierowanie autobusem z przyczepą. Inne ciekawe pomysły to m.in. zdobycie uprawnień pozwalających na przewóz materiałów niebezpiecznych (daje to szansę na objęcie stanowiska kierowcy ADR) albo kwalifikacji do obsługi dodatkowych narzędzi. Można też rozwijać się w kierunku prowadzenia pojazdów uprzywilejowanych i pracować później jako kierowca karetki, kierowca w wojsku itp.

Dobrym rozwiązaniem może też okazać się rozwój kariery w kierunku stanowisk związanych z zarządzaniem w branży transportowej i spedycyjnej. Warto starać się np. o zdobycie stanowiska dyspozytora lub przełożonego innych kierowców.

Kierowca zawodowy może podjąć pracę w różnych firmach – zarówno krajowych, jak i międzynarodowych. Zatrudnienie czeka m.in. w przedsiębiorstwach działających w branży transportowej, spedycyjnej oraz logistycznej. Ponadto oferty pracy są dostępne w podmiotach produkcyjnych, budowlanych, handlowo-dystrybucyjnych, usługowych itp.

Miejsce zatrudnienia zależy od specjalizacji danego pracownika. Przykładowo, kierowca autobusu może pracować w firmach prywatnych lub publicznych zajmujących się przewozem osób, a kierowca karetki – w pogotowiu ratunkowym.

Zarobki kierowców są zróżnicowane. Zależą od rodzaju, wielkości i lokalizacji przedsiębiorstwa, w którym są zatrudnieni, wymiaru etatu (czasami możliwa jest praca na część etatu), a także ich doświadczenia i stażu pracy. Kluczowa jest też branża, w jakiej się specjalizują. Według dostępnych danych mediana zarobków z podziałem na konkretne zawody to:

• 6100 zł brutto miesięcznie w przypadku kierowcy samochodu ciężarowego – najlepsi pracownicy zarabiają jednak 8010 zł brutto lub więcej. Na podobne zarobki mogą liczyć kierowcy samochodów dostawczych;
• 4950 zł brutto w skali miesiąca w przypadku kierowcy samochodu osobowego – najlepiej opłacani zarabiają 5830zł brutto lub więcej;
• 5500 zł brutto miesięcznie w przypadku kierowcy busa – zarobki doświadczonych pracowników wynoszą 6440 zł brutto lub więcej.

*Dane dotyczące wynagrodzeń podane za wynagrodzenia.pl, styczeń 2024

Przeczytaj również: Ile wynosi dodatek do godzin nocnych i kto może go otrzymać?

Kierowcy otrzymują też czasami benefity pozapłacowe. Najpopularniejsze z nich to prywatna opieka medyczna, karta sportowa oraz dodatkowe ubezpieczenie. Niektóre firmy oferują także dopłaty do kursów i szkoleń podwyższających kwalifikacje zawodowe.

Droga do zawodu kierowcy jest długa i dość wymagająca, również pod kątem finansowym. Najpierw należy zdobyć prawo jazdy kat. B, które pozwala prowadzić samochody osobowe oraz dostawcze o masie nieprzekraczającej 3,5 tony. Mogą się o nie starać osoby, które ukończyły 18. rok życia. Konieczne jest odbycie kursu, zdanie egzaminu oraz uzyskanie stosownego zaświadczenia lekarskiego. To wystarczy do podjęcia pracy jako kierowca samochodów osobowych oraz dostawczych.

Jeśli chce się zostać kierowcą innych pojazdów, trzeba zdobyć kolejne kwalifikacje. W przypadku samochodów ciężarowych należy uzyskać prawo jazdy kat. C. lub C+E. Mogą się o nie starać osoby, które mają minimum 21 lat (lub 18, jeśli ukończyły kurs kwalifikacji wstępnej), mają orzeczenie lekarskie i psychologiczne potwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania zawodu kierowcy oraz wyrobiły sobie profil kandydata w Wydziale Komunikacji. Zdobycie prawa jazdy tej kategorii również poprzedzone jest kursem i egzaminem.

W przypadku kierowcy kat. C samo prawo jazdy to nie wszystko. Należy także zdobyć Świadectwo Kwalifikacji Zawodowej. Może to być kwalifikacja wstępna przyspieszona – kurs obejmuje wówczas 140 godzin i jest przeznaczony dla osób, które ukończyły 21 lat. Druga opcja to kwalifikacja wstępna pełna. W takim przypadku szkolenie trwa 280 godzin. To rozwiązanie dla kandydatów, którzy ukończyli 18 lat.

Należy podkreślić, że chcąc pracować jako zawodowy kierowca ciężarówki, trzeba także regularnie wykonywać stosowne badania lekarskie i psychologiczne (co 5 lat w przypadku osób poniżej 60. roku życia i co 30 miesięcy u starszych pracowników) oraz odbywać szkolenia okresowe (co 5 lat). To kwestia bezpieczeństwa.

A jakie dokumenty musi mieć kierowca autobusu? Wszystko wygląda podobnie jak w przypadku kierowcy ciężarówki. Różnicą jest to, że wymagane jest prawo jazdy kat. D lub D+E.

Kierowca powinien odznaczać się dobrym zdrowiem. Ważna jest sprawność narządu słuchu i wzroku (w tym odpowiednia ostrość widzenia, widzenie stereoskopowe, rozróżnianie barw i dobre widzenie o zmierzchu) oraz układu mięśniowo-szkieletowego. Taki pracownik musi także być wytrzymały na długotrwały wysiłek oraz wyróżniać się refleksem i dużą podzielnością uwagi. Ponadto ważne są cechy osobowe, takie jak cierpliwość, motywacja, komunikatywność, odporność na stres, odpowiedzialność czy rzetelność. Dobry kierowca umie także właściwie planować i organizować swoją pracę, współpracować z innymi oraz szybko podejmować decyzje i rozwiązywać bieżące problemy.

Zawód kierowcy jest wymagający pod względem fizycznym, dlatego pewne przypadłości eliminują z możliwości jego wykonywania. Przeciwwskazaniami do objęcia takiego stanowiska są przede wszystkim znaczne zaburzenia w obrębie działania narządu wzroku i słuchu, a także układów: oddechowego i nerwowego. Oprócz tego z pracy w charakterze kierowcy muszą zrezygnować osoby ze znacznymi zaburzeniami równowagi oraz ci, którzy zmagają się z dużymi ograniczeniami sprawności ruchowej kończyn, przede wszystkim górnych. Ostateczną decyzję dotyczącą dopuszczenia do wykonywania zawodu kierowcy podejmuje lekarz.