kierowca autobusu

Najważniejszym wymaganiem wobec osoby kandydującej na stanowisko kierowcy autobusu jest posiadanie prawa jazdy kategorii D. W tym miejscu pojawia się pewna ważna kwestia, dotycząca wieku potencjalnego kierowcy. Prawo jazdy kategorii D może zrobić jedynie osoba, która ma ukończone 23 lata i 9 miesięcy, tj. dopiero w tym momencie wolno jej rozpocząć kurs. Egzamin mogą zdawać tylko osoby, które skończyły już 24 lata. Możliwe jest wcześniejsze uzyskanie prawa jazdy kategorii D, jednak dotyczy to przypadków, gdy:

• osoba ukończyła 21 lat, ma prawo jazdy kategorii B, a także wykona wstępną kwalifikację pełną;
• osoba zdecydowała się na pracę w Siłach Zbrojnych RP, Służbach Mundurowych i skończyła 19 lat. 

Trzeba jednak zaznaczyć, że do ukończenia 24. roku życia kierowca może wozić pasażerów tylko na trasach o długości do 50 kilometrów. Koszt kursu na prawo jazdy kategorii D wynosi od 5000 do 7000 złotych. Oprócz tego należy doliczyć inne wydatki, m.in.: koszt badań lekarskich, kwalifikacji zawodowej, orzeczenia z poradni badań psychologicznych (badanie psychotechniczne), opłaty za egzamin praktyczny i teoretyczny. Całe szkolenie na kierowcę kategorii D zajmuje pewien czas, ponieważ konieczne jest wyrobienie 20 godzin przygotowania teoretycznego i 60 godzin praktycznego. Czasami kursanci decydują się na wykupienie dodatkowych godzin „praktyki” z instruktorem, ponieważ w ten sposób mogą lepiej przygotować się do egzaminu.

Poza zdobyciem prawa jazdy kategorii D osoba ubiegająca się o pracę jako kierowca autobusu musi również zdobyć kwalifikację zawodową, a także przejść różnego rodzaju badania lekarskie i psychologiczne. Te ostatnie badania nazywane są psychotechnicznymi i mogą mieć bardzo zaawansowany stopień dla kierowców autobusów miejskich. W ich trakcie odbywana jest rozmowa z psychologiem, a kandydat musi wypełnić kilka testów, odpowiedzieć na pytania dotyczące osobowości i pokazać swoją sprawność psychofizyczną (np. na aparacie Piórkowskiego). W ten sposób dana osoba jest oceniana pod względem przydatności do pracy w danym miejscu i sprawdzane są jej kwalifikacje. Do kompetencji, które przydają się kierowcy autobusu, można zaliczyć też:

• odpowiednie zmienne osobowościowe: niski poziom agresji i neurotyzmu, ekstrawersja (otwartość na ludzi), szacunek dla innych osób;
• chęć dokształcania się i szkolenia;
• wysoki poziom koncentracji i umiejętność skupienia się;
• zdolność do pracy w stresie i trudnych warunkach pogodowych;
• punktualność;
• wysoki poziom komunikacji interpersonalnej;
• umiejętność pracy indywidualnej, jak również zespołowej. 

Kandydat na kierowcę autobusu musi więc mieć zarówno kompetencje twarde, jak i miękkie.

Kierowca autobusu ma kilka głównych obowiązków, do których można zaliczyć:

• prowadzenie pojazdu w ruchu ulicznym, na różnych drogach (w centrach miast, po osiedlach, na drogach krajowych, powiatowych, ekspresowych, autostradach), w zależności od rodzaju autobusu;
• sprawdzenie stanu technicznego pojazdu;
• dbanie o czystość pojazdu, zwłaszcza przed i po zakończonym kursie na danej trasie;
• czasami sprzedaż biletów pasażerom (zwykle nie dotyczy to obecnie używanych autobusów miejskich, ponieważ montowane są automaty biletowe, jednak w niektórych przypadkach wciąż może być wymagane);
• dbanie o bezpieczny transport pasażerów;
• przestrzeganie przepisów drogowych;
• zdarza się konieczność kontaktu z pasażerami, dlatego kierowca autobusu powinien lubić pracę z ludźmi. 

Można więc uznać, że kierowca autobusu ma sporo różnych obowiązków w ciągu dnia pracy. 

Warto wiedzieć: Praca dla kierowcy C+E bez doświadczenia – jak zacząć wykonywać zawód?

Każdy, kto chce zostać kierowcą autobusu, musi zdobyć konkretne uprawnienia. Największe znaczenie ma posiadanie prawa jazdy kategorii D, które uprawnia do jazdy autobusem miejskim, czy też międzymiastowym. Konieczne jest jednak zrobienie pełnego prawa jazdy D, a nie D1, ponieważ ten drugi rodzaj uprawnia tylko do przewozu maksymalnie 17 pasażerów, autobusem o długości nieprzekraczającej 8 metrów. Dodatkowo niezbędne będzie prawo jazdy B, ukończenie 24 lat oraz przejście badań lekarskich i psychotechnicznych. W ten sposób kandydat na kierowcę może zrobić pełną kwalifikację zawodową i zdać egzamin państwowy. Samo zdanie egzaminu jednak nie wystarczy, ponieważ trzeba zrobić kwalifikację zawodową, co kosztuje ok. 5–6 tysięcy złotych. Konieczne jest uczestnictwo w 260 godzinach wykładów teoretycznych i 16 godzinach jazdy praktycznej. Osoby, które ukończyły 23 lata, mogą zrobić kwalifikację przyspieszoną, w ramach której wystarczy przejść 130 godzin szkolenia teoretycznego i 8 godzin jazdy indywidualnej.

Obecnie wielu pracodawców, a zwłaszcza miejskich przewoźników, poszukuje kierowców do autobusów miejskich. W niektórych miastach, takich jak Kraków, Łódź i Warszawa, możliwe jest bezpłatne zrobienie prawa jazdy kategorii D, z dopłaty ze strony przyszłego pracodawcy. Dzieje się tak, ponieważ w wielu miastach brakuje kandydatów do pracy, czego konsekwencją są problemy z przejazdami liniami miejskimi. Przykładowo, w Łodzi i Tarnobrzegu Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne finansuje prawo jazdy kategorii D i gwarantuje zatrudnienie w ramach umowy o pracę. Oczywiście w takim przypadku kierowca musi zwykle przepracować pewien okres u pracodawcy, a nie tylko zrobić za darmo prawo jazdy. Zwykle konieczne jest przepracowanie od 3 do 5 lat w danym miejscu. Oczywiście kierowca może zrezygnować z zatrudnienia, jednak musi zwrócić koszt uzyskania dokumentu oraz kwalifikacji zawodowej, czyli np. 8–10 tysięcy złotych.

W przypadku osób, które nie są pewne, czy chcą związać się z danym pracodawcą na tak długi czas, lepszym rozwiązaniem jest samodzielne opłacenie kursu, np. w ratach. Później można rozpocząć pracę i z niej zrezygnować bez dodatkowych problemów. Możliwe są także zmiany miejsca zatrudnienia, np. zamiast pracy w przedsiębiorstwie komunikacyjnym miejskim, zostanie kierowcą autobusu wycieczkowego. W ten sposób samodzielnie można przekonać się, który rodzaj pracy jest lepszy i bardziej dopasowany do indywidualnych wymagań, konkretnych preferencji, osobowości oraz sposobu wykonywania obowiązków zawodowych.

Tygodniowy czas pracy kierowcy autobusu wynosi maksymalnie 56 godzin. W przypadku umowy o pracę powinno być to przeciętnie 40 godzin w tygodniu, przy czym możliwe jest rozliczanie czasu pracy w formie kwartalnej. W tym wypadku może się zdarzyć, że w jednym miesiącu kierowca przejedzie 210 godzin, a w kolejnych dwóch po 147 godzin. Zwykle jest jednak tak, że jeśli kierowca w jednym tygodniu przejechał 56 godzin, to w kolejnym wolno mu jeździć tylko 34 godziny, aby całkowity czas pracy wyniósł 80 godzin w dwa tygodnie, czyli 160 godzin miesięcznie. Teoretycznie kierowca autobusu może jeździć tylko 8 godzin dziennie, jednak przepisy dopuszczają wydłużenie tego czasu dwa razy w tygodniu do 10 godzin. Pracodawca jest zobowiązany stworzyć harmonogram pracy kierowcy autobusu miejskiego. W większości przypadków konieczna jest praca minimum dwa weekendy w miesiącu, także w niedziele i święta. Oczywiście kierowcy pracują też w nocy, chociaż w większości polskich miast po godzinie 22.00–23.00 na trasę wyjeżdża niewiele autobusów.

Praca kierowcy autobusu jest uznawana za wymagającą i bardzo odpowiedzialną, chociaż ten zawód niesie też ze sobą pewne korzyści. Do najważniejszych zalet takiej pracy można zaliczyć:

• łatwość w znalezieniu zatrudnienia, nie tylko w komunikacji miejskiej, lecz także w ramach przewozu osób, w autobusach wycieczkowych i krajowych;
• dosyć atrakcyjne zarobki, zwłaszcza dla osoby, która nie ma wykształcenia wyższego, nie zna języków obcych i brakuje jej dużego doświadczenia zawodowego, ponieważ trudno znaleźć pracę o podobnym wynagrodzeniu bez dużych wymagań wobec kandydata;
• możliwość otrzymania premii i bonusów;
• bezpłatne przejazdy komunikacją miejską dla pracowników i ich rodzin, paczki świąteczne, benefity pozapłacowe;
• możliwość rozwijania swoich umiejętności za kierownicą;
• kontakt z ludźmi, ale przy pracy indywidualnej, co dla wielu osób stanowi zaletę. 

W przypadku pracy kierowcy autobusu wycieczkowego możliwe jest zobaczenie wielu ciekawych miejsc, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Przykładowy wyjazd obejmuje trasę z Warszawy, przez Czechy i Austrię aż do Włoch. Kierowca może również odpocząć po przebyciu całego dystansu w danym miejscu, np. nad Adriatykiem. Oczywiście takie możliwości dotyczą tylko pracowników, którzy jeżdżą w dalsze trasy, a nie tych odbywających krótkie kursy po miastach lub po województwie. 

Jednocześnie taka praca ma sporo wad, do których można zaliczyć takie jak:

• bardzo duża odpowiedzialność i stres;
• odpowiadanie własnym majątkiem za niektóre szkody, np. zniszczenie drogiego autobusu, wypadki, zużycie zbyt wielu litrów paliwa;
• praca zmianowa, także w nocy, do której organizm może się z trudem przyzwyczaić, a to niestety wiąże się zwykle z negatywnymi skutkami zdrowotnymi;
• zmienny harmonogram pracy, konieczność wykonywania obowiązków zawodowych w dni, gdy inni mają wolne (weekendy, święta państwowe i kościelne);
• wysoka presja ze strony pracodawców i pasażerów;
• długi czas pracy poza domem. 

Niestety opinie kierowców miejskich linii są zwykle dosyć nieprzychylne, a jedyną zaletę pracy stanowią dla nich wysokie zarobki. Duże wynagrodzenie można jednak otrzymać po przepracowaniu wielu godzin, w tym nadgodzin, a więc wyjeżdżeniu np. od 180 do 250 godzin miesięcznie. Wielu kierowców w przedsiębiorstwach miejskich jest narażonych na stres, także ze strony dyspozytorów. Konieczne jest bowiem „bycie pod telefonem”, ponieważ zdarza się, że brakuje jednego kierowcy i dyspozytor dzwoni w nocy. Zwykle miejscy kierowcy muszą znać trasę wszystkich linii, a to oznacza spore wymagania i konieczność świetnego orientowania się w przestrzeni miejskiej. Podejmując decyzję o pracy na tym stanowisku, należy być przygotowanym na długie i zmienne godziny pracy, a także na dużą odpowiedzialność.

Kierowca autobusu zwykle otrzymuje stosunkowo wysoką wypłatę, jednak niekoniecznie jest ona współmierna do odpowiedzialności i zaangażowania. Portal wynagrodzenia.pl podaje, że średnie wynagrodzenie kierowcy autobusu wynosi tylko 4400 złotych brutto, jednak w rzeczywistości w wielu polskich miastach pracownicy na tym stanowisku zarabiają znacznie więcej. Przykładowo, w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym w Krakowie kierowca autobusu jeszcze w 2020 roku zarabiał tylko od 2800 do 3500 złotych netto, obecnie jednak (w 2022 roku) stawka znacznie wzrosła i wynosi od 4500 do 4800 złotych netto. Zdecydowana większość kierowców pracuje w ramach umowy o pracę i otrzymuje dodatkowe benefity, do których można zaliczyć bezpłatną opiekę zdrowotną, dofinansowanie zajęć sportowych i biletów do centrów kultury, muzeów, kina, teatru, a także tzw. wczasy pod gruszą i dodatki na święta Bożego Narodzenia.

Przeczytaj również: Wczasy pod gruszą – charakterystyka, zasady, kwoty

Podobne wynagrodzenia otrzymują kierowcy autobusów miejskich w Warszawie i innych dużych miastach. W mniejszych miejscowościach zarobki są zwykle niższe i wynoszą ok. 3000 złotych netto. Należy jednak zaznaczyć, że na wysokość wynagrodzenia kierowcy składa się podstawa (może być w formie konkretnej kwoty brutto) lub stawka godzinowa. W tym drugim przypadku całkowita wypłata zależy od liczby wyjeżdżonych godzin. Oprócz tego zwykle przyznawana jest premia w wysokości od 20 do 40% miesięcznego wynagrodzenia. Wyższą stawkę dostają osoby, które wyjeżdżą dużo godzin w święta, niedziele, weekendy i noce. Wiele zależy więc od harmonogramu pracy, a także indywidualnej motywacji do wykonywania obowiązków. 

Kierowcy autobusów wycieczkowych zwykle otrzymują od 4000 do 6000 netto miesięcznie. Mogą także podjąć pracę za granicą, np. na terenie Niemiec. Tam zarobki są znacznie wyższe i wynoszą zwykle powyżej 2000 euro miesięcznie, co w przeliczeniu na złotówki daje powyżej 10000 złotych. Warunki zatrudnienia również okazują się lepsze niż w Polsce, jednak zwykle konieczna jest przynajmniej podstawowa znajomość języków obcych, a więc niemieckiego i czasami także angielskiego. W Norwegii można zarobić jeszcze więcej, ponieważ kierowca autobusu miejskiego otrzymuje od 3000 do 4500 euro miesięcznie. Warto oczywiście wziąć pod uwagę wyższe koszty życia w Norwegii, jednak w większości przypadków to i tak bardzo opłacalne rozwiązanie. 

Kierowca autobusu ma więc spore możliwości zatrudnienia, może liczyć na wysoką pensję i bonusy płacowe. Warto jednak pamiętać, że droga do zatrudnienia na tym stanowisku jest zwykle długa i wymaga zrobienia kilku kursów, przejścia wielu godzin szkolenia teoretycznego i praktycznego, nauki topografii miasta, wykonania badań lekarskich i psychotechnicznych, a także odbycia praktyk pod okiem innego kierowcy. Każdy musi więc sam odpowiedzieć sobie na pytanie, czy warto podjąć wysiłek i wydać sporą kwotę na rozpoczęcie pracy w tym zawodzie. Niektóre osoby z chęcią pracują jako kierowcy przez całe życie, a inni rezygnują po kilku miesiącach lub latach. Wiele zależy więc od zmiennych osobowościowych, celów w życiu i nastawienia.