policjant

Policjant w swojej pracy zajmuje się wieloma zadaniami. To nie tylko dobrze znane z filmów sensacyjnych ściganie przestępców, lecz także tzw. papierologia. Profesja ta ma więc niejedno oblicze. Warto przy tym poznać podstawowe obowiązki w zawodzie. Wyznaczają je odpowiednie regulacje. Wśród ogólnych zadań policjanta znajduje się:

●       chronienie życia i zdrowia ludzi, a także mienia przed zamachami o charakterze bezprawnym, które mogą naruszyć te dobra;

●       dbanie o odpowiednie chronienie bezpieczeństwa oraz porządku publicznego (w tym odpowiedzialność za spokój w takich miejscach jak środki publicznego transportu, komunikacja publiczna, miejsca publiczne, ruch drogowy i wodny);

●       organizacja działań, których celem jest przeciwdziałanie przestępstwom, wykroczeniom i zjawiskom o charakterze kryminogennym oraz podejmowanie współpracy w tym zakresie z takimi podmiotami jak instytucje państwowe, samorządowe oraz społeczne;

●       wykrywanie różnego typu przestępstw i wykroczeń;

●       ściganie sprawców przestępstw i wykroczeń;

●       sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem przepisów o charakterze porządkowym i administracyjnym, które są związane z działalnością publiczną lub obowiązują w miejscach publicznych;

●       podejmowanie współpracy z policją z innych krajów oraz z organizacjami międzynarodowymi.

Bardziej szczegółowe obowiązki to m.in. przeprowadzanie badań kryminalistycznych, kierowanie ruchem drogowym, chodzenie na patrole, prowadzenie śledztw, dochodzeń i poszukiwań (w tym przeszukania, zakładanie podsłuchów, przesłuchania, pobieranie odcisków palców itp.; odpowiada za to tzw. policjant operacyjny), stosowanie środków przymusu bezpośredniego, przygotowywanie raportów, zwalczanie różnymi metodami korupcji (na którą składa się m.in. przekupstwo, nepotyzm), a także przyjmowanie zgłoszeń i zażaleń.

W praktyce konkretny zakres obowiązków policjanta zależy od obejmowanego przez niego stanowiska, funkcji i pozycji w hierarchii zawodowej. Trzeba bowiem pamiętać, że policjantem jest zarówno osoba, która na co dzień styka się z przestępcami, jak i informatyk odpowiadający za kwestie techniczne. Działania wszystkich specjalistów zatrudnionych w policji zawsze mają jednak jeden wspólny cel – jest nim ochrona porządku publicznego i zwalczanie zjawisk o charakterze przestępczym.

W czym może specjalizować się policjant?

W policji wyróżnia się różnorodne rodzaje służb. Można zatem pracować jako:

●       policjant kryminalny;

●       policjant śledczy;

●       policjant w dziale spraw wewnętrznych;

●       policjant prewencji (różnego typu, w tym tzw. policjant drogówki);

●       policjant ds. zwalczania cyberprzestępczości;

●       policjant służby wspomagającej (w zakresie m.in. organizacji, techniki, logistyki, zaopatrzenia, finansów, kadr itp.).

Rodzaj służby wpływa oczywiście na zakres obowiązków na stanowisku. Przykładowo, policjant prewencji odpowiada m.in. za rozpoznawanie i zapobieganie przestępczości. Zadaniem takiego funkcjonariusza jest niedopuszczenie do sytuacji, w której zostaje zakłócony ład i porządek publiczny (np. przez osoby pod wpływem alkoholu czy innych środków psychoaktywnych). Odpowiada on także za zabezpieczanie miejsc popełnienia przestępstwa i ochranianie imprez o charakterze masowym. Policjant kryminalny zajmuje się czymś innym – jego obowiązkiem jest ujawnianie i zwalczanie przestępczości o charakterze kryminalnym, prowadzenie poszukiwań (zarówno przestępców, jak i osób zaginionych), przygotowywanie specjalistycznych ekspertyz, ustalanie sprawców przestępstw i doprowadzanie ich do sądu itp.

To, jak wygląda codzienna praca policjanta, zależy od tego, czym zajmuje się dany funkcjonariusz. Ma jednak charakter stacjonarny – home office w tym zawodzie zdecydowanie by się nie sprawdził. Może odbywać się zarówno w pomieszczeniach zamkniętych, znajdujących się na komisariacie, komendzie lub w laboratorium kryminalistycznym, jak i w terenie. Częściowo wykonuje się ją samodzielnie. Dotyczy to przede wszystkim obowiązków z obszaru administracyjno-urzędniczego, a więc przyjmowania zgłoszeń, przygotowywania raportów i ekspertyz itp. O wiele częściej praca policjanta ma charakter zespołowy. Ma to związek z wykonywaniem obowiązków zawodowych w terenie. Czynności służbowe wypełnia się wówczas w przynajmniej dwuosobowych zespołach – wynika to ze względów bezpieczeństwa.

Pracując w policji, jest się narażonym na różne czynniki o charakterze uciążliwym lub niebezpiecznym. Przykładowo, policjant drogówki musi przygotować się na wypełnianie obowiązków w hałasie i na świeżym powietrzu, które jest zanieczyszczone pyłami. Pracuje wówczas w zmiennych warunkach pogodowych. Policjant prewencji, który patroluje okolicę, często przebywa w miejscach, które mogą być zagrożone patologią. Funkcjonariusz kryminalny jest narażony na jeszcze więcej potencjalnie uciążliwych i niebezpiecznych czynników. Ciąży na nim ryzyko uszkodzenia ciała, a także stykania się z substancjami trującymi, wybuchowymi, alergennymi itp. Trzeba przygotować się na duże napięcie nerwowe. Bez względu na specjalizację przedstawiciele tego zawodu muszą przestrzegać przepisów BHP oraz stosować się do odpowiednich regulacji i procedur.

Warto podkreślić, że zawód policjanta wiąże się ze stałym kontaktowaniem się z ludźmi. Osoba zatrudniona w tym charakterze musi odpowiadać na pytania, konsultować różne sprawy, udzielać rad, prowadzić przesłuchania, rozmawiać z ofiarami przestępstw, współpracować z innymi funkcjonariuszami i specjalistami itp. Reprezentuje też policję, a co za tym idzie – polskie państwo. Codzienne zadania wypełnia więc w oficjalnym mundurze (z wyjątkiem sytuacji, gdy dane obowiązki muszą być wykonywane incognito, czyli w ubraniu cywilnym).

Warunki zatrudnienia policjantów

Policjant to szczególny rodzaj zawodu. Stosunek służbowy powstaje w nim poprzez mianowanie. To odrębna forma zatrudnienia od klasycznej umowy o pracę. Policjant nie może pełnić obowiązków na podstawie umów cywilnoprawnych. Obowiązują go także inne zasady chociażby w kwestii przechodzenia na emeryturę. Zgodnie z prawem funkcjonariusz może odejść ze służby i pobierać świadczenie emerytalne po 25 latach pracy, bez względu na to, w jakim jest wieku.

Jeśli chodzi o czas pracy policjantów, jest on określony przez stosowne przepisy. Zgodnie z nimi funkcjonariusz może wypełniać swoje zadania w systemie podstawowym (na jedną zmianę) lub zmianowym (w przypadku stanowisk, które tego wymagają).

Ile godzin dziennie pracuje policjant? Według regulacji zmiana trwa 8 godzin. Jeżeli jednak zachodzą uzasadnione przypadki, pełnienie służby może zostać przedłużone do 12 godzin na dobę. Zadania służbowe wykonuje się również w godzinach nocnych, a nawet w niedziele i święta. Oczywiście obowiązują przy tym stosowne normy odpoczynku.

Policjant może podjąć zatrudnienie tylko w jednym podmiocie. Jest nim Policja Państwowa. Ma ona jednak różne jednostki. Dołączając do polskiej policji, można także objąć jedno z wielu stanowisk, w zależności od doświadczenia, kompetencji i zainteresowań.

Przeczytaj również: Zasiłek pogrzebowy – charakterystyka, wysokość, kto może go otrzymać

Ścieżka kariery policjanta

Zatrudnienie w policji zapewnia ustaloną ścieżkę awansu. Zgodnie z przepisami, pierwsze 3 lata pracy w zawodzie to tzw. służba przygotowawcza. Później można zdobywać dalsze stopnie kariery. Aby tak się stało, trzeba mieć odpowiedni staż pracy oraz dobrą opinię służbową wydaną przez przełożonych. Kolejne szczeble awansu zawodowego wraz z ustawowo określonymi latami, które trzeba przesłużyć na dotychczasowej posadzie, prezentują się następująco:

●       stanowisko posterunkowego – 1 rok;

●       stanowisko starszego posterunkowego – 1 rok;

●       stanowisko sierżanta – 2 lata;

●       stanowisko starszego sierżanta – 2 lata;

●       stanowisko sierżanta sztabowego – 2 lata;

●       stanowisko młodszego aspiranta – 3 lata;

●       stanowisko aspiranta – 3 lata;

●       stanowisko starszego aspiranta – 2 lata;

●       stanowisko aspiranta sztabowego – 4 lata;

●       stanowisko podkomisarza – 3 lata;

●       stanowisko komisarza – 4 lata;

●       stanowisko nadkomisarza – 4 lata;

●       stanowisko podinspektora – 3 lata;

●       stanowisko młodszego inspektora – 4 lata;

●       stanowisko inspektora – 4 lata.

Warto pamiętać, że mianowanie na kolejny stopień może być niekiedy przyspieszone. Dzieje się tak, gdy funkcjonariusz ma na swoim koncie wybitne osiągnięcia.

Dość trudno określić, ile zarabia policjant. Na jego wynagrodzenie składa się bowiem nie tylko pensja zasadnicza, lecz także szereg różnych dodatków. Ponadto wysokość wypłaty zależy od stopnia danego funkcjonariusza, a więc jego doświadczenia, stażu pracy i kompetencji. Istotny jest również rodzaj służby, którą pełni. To, ile zarabia policjant drogówki, może więc różnić się od pensji policjanta prewencji. Dostępne są jednak dane*, które uśredniają zarobki w policji. Według nich mediana wynagrodzeń wynosi 5530 zł brutto miesięcznie.

* Dane pochodzą z portalu wynagrodzenia.pl ze stycznia 2022 roku.

Jakie są dodatki do pensji policjantów?

Poza zasadniczym wynagrodzeniem policjant dostaje szereg bonusów do pensji. To:

●       dodatek o charakterze stażowym;

●       dodatek służbowy;

●       dodatek funkcyjny;

●       dodatek za stopień;

●       tzw. mundurówka;

●       trzynasta pensja.

Oprócz tego policjant może otrzymać inne dodatkowe świadczenia. W zależności od okoliczności ma szansę dostać m.in. nagrodę jubileuszową, mieszkanie służbowe lub zwrot pieniędzy za dojazdy do pracy.

Zobacz też: Metoda ABC – umożliwia efektywne zarządzanie zasobami w magazynach

Odpowiedź na pytanie o to, czy trudno dostać się do policji, jest twierdząca. Aby pracować jako funkcjonariusz tej instytucji, trzeba spełnić szereg konkretnych wymogów. Podstawowe z nich to:

●       polskie obywatelstwo;

●       odznaczanie się nieposzlakowaną opinią;

●       brak prawomocnego wyroku sądu za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;

●       możliwość korzystania z pełni praw publicznych;

●       wykształcenie minimum średnie;

●       wyróżnianie się odpowiednimi zdolnościami fizycznymi i psychicznymi, które pozwalają na pełnienie służby w uzbrojonych formacjach, podlegających dyscyplinie służbowej o szczególnym charakterze, którym trzeba być gotowym się podporządkować;

●       danie rękojmi zachowania tajemnicy zawodowej i służbowej;

●       posiadanie uregulowanego stosunku do służby wojskowej (w przypadku osób, które podlegają kwalifikacji wojskowej).

Jeżeli spełnia się te wymogi, można złożyć konkretne dokumenty o przyjęcie do policji. To podanie o przyjęcie do służby, kwestionariusz osobowy oraz kserokopie dokumentów, które potwierdzają zdobyte wykształcenie i umiejętności zawodowe. Potrzebne mogą być też kserokopie świadectwa pracy lub służby z poprzednich miejsc zatrudnienia oraz książeczka wojskowa (jeżeli kandydat podlega ewidencji wojskowej). Po złożeniu i rozpatrzeniu dokumentacji następuje otwarcie postępowania kwalifikacyjnego. Składa się na nie kilka etapów. Są to:

●       test wiedzy – zawiera 40 pytań zamkniętych związanych z władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą oraz z bezpieczeństwem publicznym;

●       test sprawności fizycznej – wymaga pokonania toru przeszkód w odpowiednim czasie (kobiety i mężczyźni są oceniani w ten sam sposób);

●       test psychologiczny – pozwala na ocenę cech intelektualnych i osobowych; składa się z badania wykonywanego przed komputerem i rozmowy ze specjalistą z zakresu psychologii. Na koniec odbywa się podsumowanie wyników obu etapów;

●       rozmowa kwalifikacyjna – odbywa się z 4-osobowym zespołem i pozwala sprawdzić motywację do podjęcia służby, zdolności związane z autoprezentacją, umiejętności komunikacyjne itp.;

●       komisja lekarska – obejmuje wykonanie specjalistycznych badań;

●       ankieta bezpieczeństwa osobowego – wymaga podania informacji dotyczących m.in. niekaralności czy wykształcenia. Pozwala sprawdzić, czy danej osobie można powierzyć poufne informacje.

Na każdy z etapów dostaje się punkty. Dopiero po otrzymaniu ich odpowiedniej liczby można dostać się do policji. Gdy zostanie się przyjętym do służby, jest się wysyłanym na szkolenie w jednej ze szkół policyjnych. Trwa ono ok. 6,5 miesiąca. Po jego zakończeniu należy odbyć 63 dni służby w prewencji. To ważny element adaptacji zawodowej.

Kluczowe warunki fizyczne wymagane w pracy policjanta

Policjant musi odznaczać się bardzo dobrym stanem zdrowia oraz ogólną kondycją i sprawnością fizyczną. Wymagane są również dobry wzrok, umiejętność rozróżniania kolorów, dobre widzenie głębi i o zmroku, a także sprawny zmysł słuchu i węchu oraz dobra równowaga. Oprócz tego ważna jest sprawność sensomotoryczna, w tym wyróżnianie się dobrym refleksem, spostrzegawczością i koordynacją wzrokowo-ruchową.

Jakie cechy powinien mieć dobry policjant?

Policjant musi charakteryzować się określonymi cechami i predyspozycjami. Przede wszystkim powinien mieć łatwość nawiązywania kontaktów z innymi, czyli być komunikatywny, wzbudzać zaufanie i w prosty sposób przekazywać informacje. Oczekuje się też od niego empatii i wrażliwości na problemy oraz nastawienia na pomoc ludziom.

Ponadto policjant musi cechować się tolerancją i być wolny od uprzedzeń. Ważne, aby miał duże pokłady samokontroli, potrafił opanować swoje emocje oraz zdystansować się od prowadzonych przez siebie spraw. Osoba na takim stanowisku powinna więc być opanowana i zrównoważona. Kluczowa jest duża odporność na czynniki stresujące i gotowość do pracy nawet w trudnych warunkach.

Od policjanta wymaga się też oczywiście odpowiedzialności, lojalności i dyskrecji. Istotnymi cechami są: odwaga, dokładność i umiejętność podejmowania decyzji.