prawnik

Osoba, która chce zostać prawnikiem, powinna przygotować się na ciężką pracę w trakcie studiów, a także dużo nauki pamięciowej. Już w okresie licealnym warto zadbać o to, aby wybrać odpowiednie przedmioty na maturze rozszerzonej. Zwykle kandydaci na studia prawnicze zaczynają naukę w 2 lub 3 klasie liceum ogólnokształcącego i koncentrują się coraz bardziej na maturze. W niektórych szkołach funkcjonują również klasy prawnicze, gdzie uczniowie mają więcej godzin z kilku przedmiotów, a tym samym są lepiej przygotowani do matury i na studia. Przedmioty, które należy zdawać na maturze rozszerzonej, to język obcy (najczęściej wybierany jest angielski), język polski, historia i wiedza o społeczeństwie. Dodatkowo czasami przydaje się geografia oraz język łaciński, jednak zwykle nie jest to wymagane. 

Wykształcenie

Prawo to studia jednolite magisterskie, a to oznacza, że nauka trwa przez 5 lat i kończy się uzyskaniem stopnia magistra. Zdaniem większości absolwentów studia prawnicze są dosyć ciężkie, ponieważ przede wszystkim koncentrują się na nauce pamięciowej przepisów i kodeksów. Oznacza to, że zwykle studenci muszą poświęcić wiele godzin na zapamiętywanie różnych informacji i znać je na tyle dobrze, by odpowiedzieć na pytania na testach. Na niektórych uczelniach w trakcie egzaminów studenci mają tylko kilkanaście sekund na to, aby odpowiedzieć na jedno pytanie wyświetlane na slajdzie, przez co nie można się cofnąć i poprawić wybranej odpowiedzi. Część przedmiotów nie jest przydatna w późniejszej karierze, a studenci stacjonarni przez nawał zajęć zwykle nie mogą pracować lub dorabiać. Niektórzy decydują się na zaoczne studia prawnicze, które dają więcej swobody, ale niestety są płatne (od 6 do 15 tysięcy złotych rocznie), a większą część pracy i nauki trzeba zrobić w domu. Sporym problemem w trakcie studiowania prawa jest konieczność podążania za najnowszymi nowelizacjami kodeksów i zmianami przepisów prawnych. Tylko w ten sposób można dokładnie nauczyć się wszystkiego, co jest wymagane przez wykładowców, a później przez potencjalnych klientów. 

Pierwsze kroki w zawodzie

Po ukończeniu studiów, czyli po zaliczeniu wszystkich egzaminów, napisaniu pracy magisterskiej i obronie, można uzyskać dyplom. Niestety nie oznacza to wcale końca ciężkiej pracy. Po zakończonych studiach absolwent rzeczywiście jest już prawnikiem, jednak nie ma uprawnień adwokata, sędziego ani np. radcy prawnego. Oznacza to, że może rozpocząć pracę tylko w niektórych miejscach. Pierwszą opcją jest po prostu stanowisko w korporacji, powiązane z prawem lub nie. W praktyce jednak zwykle można tam pracować już po szkole średniej, dlatego studia specyficzne, takie jak właśnie prawo, nie mają większego sensu. Inna opcja to założenie własnej kancelarii i udzielanie porad prawnych. Można wyspecjalizować się samodzielnie w jakiejś dziedzinie, np. w popularnej obecnie własności intelektualnej i prawie autorskim lub też w prawie firmowym. Specjalizację robi się na przykład na studiach podyplomowych lub w czasie praktyki u innego prawnika. W ten sposób nie trzeba robić aplikacji, jednak oznacza to zwykle mniejsze możliwości zatrudnienia w późniejszych latach. Takie rozwiązanie przynosi dosyć wysokie dochody, ale tylko wtedy, gdy kancelaria cieszy się powodzeniem wśród klientów. Jeszcze jedną opcją dla osób, które nie chcą robić aplikacji, jest po prostu praca na uczelni jako pracownik naukowo-badawczy w Katedrze Prawa. 

Aplikacja 

Aplikacja to zwykle kolejny etap rozwoju po ukończeniu studiów. Oczywiście nie decydują się na to wszyscy absolwenci kierunku. Każda osoba, która chce zostać adwokatem, prokuratorem, sędzią lub też radcą prawnym, musi zrobić aplikację prawniczą. W Polsce funkcjonują następujące aplikacje prawnicze:

• notarialna (trwa 3,5 roku);
• adwokacka (trwa 3 lata);
• radcowska (trwa 3 lata);
• sędziowska (trwa 3 lata);
• prokuratorska (trwa 3 lata);
• rzecznikowska (trwa 3 lata);
• komornicza (trwa 2 lata);
• legislacyjna (trwa rok);
• kuratorska (trwa rok). 

Pierwszym etapem jest zdanie egzaminu na aplikację, na którym pojawia się 150 pytań z zakresu różnych rodzajów prawa (karnego, cywilnego, konstytucyjnego). Kandydaci muszą zdobyć minimalnie 100 punktów, w przeciwnym razie nie dostaną się na aplikację. Obecnie dwie najpopularniejsze aplikacje to adwokacka i radcowska. Niestety są płatne, a cenę ustala Minister Sprawiedliwości. Przykładowo, w 2021 roku, aplikanci musieli zapłacić 5850 złotych rocznie. Oznacza to, że w przypadku najbardziej popularnych aplikacji, trwających trzy lata, trzeba przygotować się na wydatek rzędu 18 tysięcy złotych. Dodatkowo należy wnieść opłatę za egzamin wstępny w wysokości 1125 złotych. Warto dodać, że po zakończeniu aplikacji konieczne jest zdanie egzaminu końcowego, co sprawia, że uprawnienia zawodowe otrzymuje się dopiero 6 miesięcy po zakończeniu aplikacji. W praktyce adwokatem lub radcą prawnym zostaje zwykle osoba w wieku 28–30 lat. Aplikacja zawsze zaczyna się w styczniu, a po roku kształcenia aplikant może już zastępować adwokata przed sądem lub organami ścigania. 

Należy zaznaczyć, że nie za wszystkie aplikacje trzeba płacić, ponieważ prokuratorska i sędziowska są bezpłatne, a w dodatku aplikanci otrzymują stypendium w wysokości 3000 złotych miesięcznie. Taka opcja jest więc doskonała dla osób, których po prostu nie stać na duży wydatek. Aplikacje komornicza, legislacyjna i kuratorska są z kolei dostępne dla kandydatów po innych kierunkach, nie tylko po studiach prawniczych. W trakcie aplikacji kładziony jest nacisk na metodę ćwiczeniowo-warsztatową, a nie teoretyczną. Aplikanci mają swoich mentorów, czyli opiekunów, których zadaniem jest wprowadzenie podopiecznych w świat danego rodzaju prawa. W ten sposób można przygotować się do wykonywania zawodu, a także jak najlepszej pracy z klientami. 

Dodatkowe wymagania i osobowość

Osoba, która chce pracować w zawodzie prawnika, na przykład jako adwokat, musi spełnić dodatkowe wymagania, takie jak:

• pełna zdolność do czynności prawnych;
• nieskazitelny charakter;
• korzystanie z pełni praw publicznych;
• złożenie egzaminu adwokackiego po odbyciu aplikacji. 

Jeśli chodzi o cechy charakteru kandydata na stanowisko prawnika, to najważniejsza jest umiejętność wzięcia odpowiedzialności za własne działania. Dodatkowo spore znaczenie ma zdolność do efektywnego zarządzania czasem pracy, wysoki poziom empatii, zdolności komunikacyjne, cierpliwość, dyplomacja, umiejętność przygotowywania przemówień, brak lęku przed wystąpieniami publicznymi, chęć ciągłego rozwoju zawodowego oraz praktyczne podejście do przepisów prawnych. Zawód prawnika wymaga zdolności do logicznego myślenia, umiejętności zapamiętywania przepisów oraz numerów, a także wiedzy o tym, jak radzić sobie ze stresem. Praca ta rzeczywiście może być trudna, zwłaszcza gdy nagromadzi się sporo obowiązków. Cenne są zarówno kompetencje twarde, w tym wysoki poziom wiedzy, jak i umiejętności miękkie, takie jak łatwość nawiązywania kontaktów interpersonalnych i empatia. 

Możliwości rozwoju kariery

Po zakończeniu aplikacji możliwe jest znalezienie pracy w różnych miejscach, zarówno w instytucjach państwowych, jak i prywatnych. Po prawie możliwości rozwoju kariery są naprawdę spore, jednak wiele zależy od indywidualnych preferencji. Osoby, które nie decydują się na aplikację, zwykle otwierają własną działalność albo zatrudniają się w kancelarii prawnej lub korporacji. Wiele osób po aplikacji poszukuje z kolei pracy w instytucjach państwowych, a także zespołach adwokackich. Niektóre z nich decydują się na założenie własnej firmy i samodzielne pozyskiwanie klientów.

Prawnik to bardzo szerokie pojęcie, ponieważ w języku potocznym może odnosić się zarówno do osób po aplikacji, jak i po samych studiach prawniczych. Osoba bez aplikacji najczęściej zajmuje się doradztwem prawnym w różnych dziedzinach życia i gospodarki. Prawnicy po aplikacjach to często adwokaci pomagający swoim klientom, a także prokuratorzy, sędziowie i radcy prawni. Każdy z tych zawodów ma nieco inną specyfikę.

Zgodnie z informacjami zamieszczonymi w serwisie wynagrodzenia.pl i danymi ze stycznia 2024 roku mediana wynagrodzeń na stanowisku prawnika wynosi:

• 5990 złotych – prawnik młodszy specjalista;
• 7290 złotych – prawnik specjalista;
• 9350 złotych – prawnik starszy specjalista;
• 8630 złotych – adwokat;
• 8870 złotych – notariusz;
• 13200 złotych – prokurator;
• 16730 złotych – sędzia;
• 11350 złotych – radca prawny;
• 8940 złotych – kurator sądowy.

Można więc uznać, że prawnik bez aplikacji zarabia w granicach średniej krajowej, natomiast zdecydowanie najwyższe są zarobki radców prawnych, prokuratorów i sędziów. 

Warto zaznaczyć, że powyższe statystyki są niepełne i zwykle nie dotyczą osób prowadzących własne kancelarie. Tacy prawnicy mogą zarobić od 10 000 do 30 000 złotych miesięcznie. Najlepsi zarabiają nawet 50 000 złotych, jednak nie dotyczy to osób na etacie. Praca na własny rachunek przynosi zwykle najwyższe dochody, a najlepiej zarabiają osoby w większych miastach. Obecnie wielu prawników działa także online, udzielając w ten sposób porad prawniczych lub też pomagając w przeprowadzeniu rozwodów. Oczywiście wysokie wynagrodzenie osoby na stanowisku sędziego wynika z wielkiej odpowiedzialności związanej z losem innych osób. To w końcu sędzia decyduje o tym, co stanie się z przestępcą. Bardzo dobre są również wynagrodzenia prokuratorów generalnych. 

Zgodnie z raportem Antal z lipca 2022 roku wynagrodzenia prawników bardzo wzrosły w czasie pandemii, jednak obecnie stoją w miejscu. Raport ten pokazał, że przeciętne wynagrodzenie prawników zatrudnionych w kancelariach wynosi 13 068 złotych brutto miesięcznie. Raport ten jest sporządzany od 2012 roku, gdy średnie wynagrodzenie na tym stanowisku wynosiło 9670 złotych brutto. Obecnie najwyższe stawki proponowane są kadrze zarządzającej oraz prawnikom biznesowym. Na podstawie danych ze strony wynagrodzenia.pl oraz raportu Antal można uznać, że wynagrodzenia prawników są bardzo atrakcyjne i przekraczają zwykle średnią krajową (w niektórych przypadkach nawet kilkukrotnie). 

Zobacz też: Kim jest home stager i dlaczego warto skorzystać z jego usług?

Zdecydowanie posiadanie tytułu prawnika, adwokata lub sędziego jest ogromnym wyróżnieniem, a tym samym wiąże się z prestiżem. Zawód ten ma sporo zalet, a do najważniejszej można zaliczyć wynagrodzenie. Oczywiście w czasie aplikacji oraz pierwszych lat pracy zawodowej zarobki są zwykle niskie, jednak później mogą szybko wzrosnąć, bo możliwy jest bardzo dynamiczny rozwój zawodowy. Praca jako prawnik to dobry wybór dla osób, które lubią ciągłą naukę, działania powiązane z przepisami i procedurami, a jednocześnie zależy im na wysokim wynagrodzeniu. Prawnicy, lekarze i informatycy to osoby, które rzeczywiście zarabiają bardzo dużo jak na polskie warunki. Inną ważną zaletą jest wysoki prestiż pracy i dosyć dobre podejście społeczeństwa do tego zawodu. Co ciekawe, praca na tym stanowisku raczej nie zostanie zastąpiona przez nowe technologie lub sztuczną inteligencję, a przynajmniej nie w najbliższych dekadach, dlatego prawnicy mogą spać spokojnie. Bardzo dużą zaletą są także ogromne możliwości rozwojowe, związane z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej oraz zatrudnianiem innych osób. Prawnik ma szansę na stworzenie niewielkiej kancelarii lub większej korporacji prawniczej. Prowadzący własną działalność online, może zdecydować się na home office lub workation. To ostatnie pojęcie oznacza pracę połączoną z wakacjami i stało się popularne w ostatnich latach. 

Niestety praca na tym stanowisku zwykle nie wygląda tak atrakcyjnie, jak jest przedstawiana w filmach. Oznacza to konieczność wypełniania dokumentacji i wielu papierów, pisania sprawozdań, a także rutynowych postępowań. Dodatkowo w niektórych instytucjach czasami rządzi nepotyzm oraz biurokracja. Kolejną wadą jest długi proces nauczania, ponieważ 5 lat studiów i 3 lata aplikacji sprawiają, że w tym czasie inne osoby już pracują zawodowo i zarabiają. Problemem są także koszty, zwłaszcza w przypadku wyboru studiów zaocznych i aplikacji radcy prawnego lub adwokata. Łączny koszt nauki może wynieść nawet ponad 100 000 złotych. Oprócz tego wadą jest ogromna odpowiedzialność, która często wiąże się ze stresem także w życiu codziennym. Prawnik czasami pracuje po godzinach, więc musi być przygotowany na nienormowany czas pracy. Sporym problemem jest konieczność śledzenia nowelizacji kodeksów i przepisów prawnych, a także ciągłe doszkalanie się w danej tematyce i dbanie o to, aby być na bieżąco ze swoją specjalizacją. W krytycznych przypadkach zdarza się, że adwokat, prokurator lub sędzia jest narażony na zemstę przestępców, np. po ich wyjściu z więzienia.

Oczywiście takie przypadki nie zdarzają się często, jednak warto mieć je na uwadze. Ostatnią wadą jest kwestia zdobycia pracy. Z jednej strony ofert nie brakuje, a z drugiej młodzi prawnicy mogą mieć trudności ze zdobyciem doświadczenia praktycznego. Właśnie dlatego tak ważne jest chodzenie na staże i praktyki już w czasie studiów oraz umiejętność wyboru odpowiedniej aplikacji, która da jak największe doświadczenie praktyczne. Poszukując zatrudnienia, warto odwiedzić strony konkretnych kancelarii w danym mieście, a następnie przesłać swoje CV. W ten sposób można znaleźć pracę w miejscu, które nie jest korporacją, a zwykle oferuje dobre wynagrodzenie. 

Przeczytaj również: Kim jest chiropraktyk i jak nim zostać? Zadania w pracy i zarobki